Abstract:
Araştırma, Duhok vilayetindeki (36° 51´42" K, 42° 56´13" D; rakım: 522 m) Ziraat Genel Müdürlüğü'ne bağlı Bahçe Bitkileri Bölümü'ne ait plastik serada 15 Şubat - 30 Mayıs 2021 tarihleri arasında yürütülmüştür. Çalışmda, üç farklı begonvil türünden (Bougainvillea glabra, Bougainvillea spectabilis, Bougainvillea x buttiana) alınan sert odun çelikleri için en iyi köklenme ortamının (turba yosunu, turba yosunu + tın (1:1), turba + kum (1:1)) ve en yüksek köklenme oranını elde etmek için optimal IBA konsantrasyonunun belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, alınan begonvil çelikleri 0, 1000, 2000, 3000 mg l-1 IBA dozları ile muamele edilmiştir. Araştırma, tesadüf blokları deneme desenine göre üç faktörlü ve her uygulama için üç tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Elde edilen sonuçlara göre, en fazla kök sayısı (20.10), kök taze ağırlığı (3.39g), sürgün uzunluğu (40.32 cm) ve sürgün taze ağırlığı (22.07 g) Bougainvillea x buttiana türüne ait çeliklerden elde edilmiştir. Araştırmada; en yüksek köklenme oranı (%84.99), kök sayısı (19.19), kök kuru ağırlığı (0.697 g), yaprak sayısı (64.84) ve sürgün taze ağırlığı (16.94 g) yalnızca torf yetiştirme ortamındaki çeliklerden elde edilmiştir. Değişik IBA konsantrasyonları muamele edilen begonvil çeliklerinde en yüksek kök sayısı (19.02), kök uzunluğu (26.30 cm) ve kök taze ağırlığı (2.76 g) 3000 ppm IBA dozu ile muamele edilen çeliklerde tespit edilmiştir. Üç farklı begonvil türüne ait çeliklerde en yüksek köklenme oranı (%81.02) ve yaprak sayısı (59.76) ise 2000 ppm IBA dozu ile muamele edilen çeliklerde belirlenmiştir. Genel olarak, en uzun sürgün boyu (50.89 cm), sürgünlerin taze ağırlığı (30.59 g) ve sürgün kuru ağırlığı (9.58 g) ise 1000 ppm IBA dozu ile muamele edildikten sonra torf ortamında köklendirilen Begonvil x buttiana türüne ait çeliklerde tespit edilmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlar sayesinde, begonvil çeliklerinin köklenmesi ve sürgün gelişimi üzerine çelik tabanında yaralama uygulamasının, diğer köklenme hormonlarının (IAA ve NAA) ve çeşitli köklenme ortamlarının da denenmesinin yararlı olacağını önermekteyiz.
