Özet:
Şanlıurfa yöresinde yetişen buğday bitkisinin rizosferinde gelişen havada ki serbest azotu bağlayan Azotobacter türlerinin morfolojik, biyokimyasal ve moleküler tanımlanması yapılarak tür çeşitliliğini araştırıldı ve invitro koşullarda izole edilen türlerin; bitki büyümesini teşvik eden özellikleri belirlendi ve biyogübre olarak kullanılabilme potansiyelleri incelendi. 2019-2020 yılları arasında Şanlıurfa bölgesinde üç farklı tarladan 35 buğday (Triticum aestivum L.) rizosferinden toprak örnekleri izole edilmiştir. Morfolojik, biyokimyasal ve moleküler incelemeleri sonucunda 4 farklı Azotobakter türü ve 18 suş tespit edilmiştir. Maximum likelihood, maximum parsimony ve bayesian filogenetik analizleri sonucunda, bu 18 suşun, yedisi A. chroococcum, altısı A. beijerinckii, üçü A. tropicalis ve ikisi A. vinelandii türleri olarak tanımlanmıştır. Yapılan laboratuvar çalışmalarında suşların tuza dayanıklılıkları, azotu bağlayabilme ve biyofilm oluşturma yetenekleri test edilmiştir. Azotobacter türlerinin farklı NaCl konsantrasyonlarına farklı seviyeler de tolerans göstermiştir. Bütün suşlar %2 tuz konsantrasyonuna dayanıklılık göstermiştir. En az dayanıklılığı A. beijerinckii suşları göstermiştir. En yüksek tuz konsantrasyonuna dayanıklılığı A. chroococcum suşları göstermiştir. Bütün suşlar azot fikse edebilme yeteneği sergilemiştir. En yüksek azot fiksasyonu A. chroococcum suşlarında gözlenmiştir. Test edilen suşlar farklı seviyelerde biyofilm oluşturmuşlardır. En yüksek biyofilm oluşumu A. chroococcum ve A. vinelandii suşları arasında gözlenirken, en düşük seviyede biyofilm oluşumu A. beijerinckii suşlarında gözlenmiştir. Yüksek düzeyde biyofilm oluşturan 8 suşun, farklı tuz konsantrasyonlarında biyofilm oluşumu incelenmiştir. Çalışmamız da, rizobakterilerin artan tuz konsantrasyonlarına bağlı olarak farklı seviyelerde biyofilm oluşturdukları gözlenirken bazı suşlar da tuzun biyofilm oluşumuna bir etki göstermediği gözlemlenmiştir. A. chroococcum (SBS2, SBS4, SBS12) izolatlarında %8’e varan tuz konsantrasyonlarına bağlı biyofilm miktarında istatistiksel olarak anlamlı bir artış meydana gelmiştir (tek yönlü ANOVA; P
