Abstract:
Taşkın: Akarsu yatağında su iletim kapasitesinin çeşitli nedenlerle düşmesi veya akarsu yatağında iletileceğinden daha çok suyun bulunması halinde suyun yatak dışına taşması sonucu can ve mal kaybına neden olabilen ve önlem alınması gereken önemli afetlerdendir. Artış gösteren nüfuslan birlikte plansız gelişen kentleşme ile taşkın meydana gelmesi sonucu can ve mal kayıplarının artması kaçınılmaz hale gelmektedir. Gün geçtikçe önemi artan Coğrafi Bilgi Sistemleri ve hidrolik analiz programlarının beraber kullanılması ile elde edilen taşkın risk ve taşkın tehlike haritalarının kullanımı, yerleşim yeri planlaması ile artmaya başlamıştır. Bu çalışmada Diyarbakır ili Çınar ilçe merkezine ait 1/1000 ölçekli hâlihazır haritası ve dere yatağı üzerindeki menfezlerin röleveleri tedarik edilmiştir. Elde edilen hâlihazır harita ve röleveler HEC-RAS programında işlenerek Çakmak Deresinde 1 boyut ve 2 boyut hidrolik hibrit model çalışılmıştır. Çakmak deresinin 2020 yılına ait Sentinel-2 uydu görüntüsü elde edilip uzaktan algılama ile QGIS SCP eklentisi kullanılarak Sentinel-2 görüntüsünün kontrollü sınıflandırması yapılıp yerleşim yerleri ve tarım arazileri belirlenmiştir. Hidrolik model sonucu oluşan taşkın yayılımı ile uzaktan algılama ile üretilen arazi kullanım durumu çakıştırılıp, taşkından etkilenen yerleşim alanlarının, ağaçlık alanlarının ve tarım arazilerinin yüz ölçümleri belirlenmiştir.
