Özet:
Göç olgusu, hedef bölgede toplumsal değişmeye neden olurken aynı zamanda da göç edenlerin de dönüştüğü bir sürece karşılık gelir. 2011 yılında Suriye’de meydana gelen iç karışıklık ve kaotik ortamdan kaynaklı olarak göç etmek zorunda kalan Suriyelilerin hedef bölge yer seçiminde Türkiye ilk sırada gelmektedir. Türkiye’ye yönelen Suriye kaynaklı göç dalgası, başta Türkiye’nin sınır illeri olmak üzere diğer birçok il de bu göçlerden etkilenmiştir. Sınır illerinden Gaziantep, 2011 Suriye savaşı sonrası Suriyelilerin en fazla tercih ettiği illerden biridir. Akrabalık, tanıdık ilişkileri, coğrafi yakınlık gibi nedenlerin yanında göç öncesi süreçte Gaziantep ve Halep arasında ciddi bir ekonomik ilişki olması da Gaziantep kentine yönelik Suriyeli göç sürecini etkilemiştir. Suriyelilerin kentsel mekâna yayılımları ve sosyoekonomik yapı kaynaklı mekânda oluşturdukları ayrışma/kümelenme şekillerinin hangi faktörlerden kaynaklı olarak meydana geldiği çalışmanın ana konusunu oluşturmaktadır. Buna bağlı olarak, Gaziantep kentinin merkez ilçeleri olan Şahinbey ve Şehitkâmil araştırma evreni olarak belirlenmiştir. Ön araştırmalar neticesinde, ilçelerde, Suriyeli nüfusun fazla ve yoğun olduğu 40 mahalle örneklem olarak tespit edilmiştir. Belirlenen sahada bulguların elde edilmesi için hem yerel hem de Suriyeli nüfus için ayrı ayrı anket formu hazırlanmıştır. Sorular yarı yapılandırılmış ve açık uçlu olmak üzere iki şekilde katılımcılara yöneltilmiştir. Anket formları her mahalleden rastgele 10’ar Suriyeli ve 10’ar yerli kaynak kişi olmak üzere toplam 800 kişiye yüz yüze uygulanmıştır. Ayrıca her bir mahalle muhtarı ile görüşülerek Suriyelilerin nüfus verilerinin yanında mahallelerdeki Suriyeliler hakkında genel bilgiler elde edilmeye çalışılmıştır. Suriyelilerin ekonomik gelirlerinin düşük olmasına ilk kümelenmeleri buna bağlı olarak gerçekleşmiştir. Kümelenmenin ve mekânsal ayrışmanın ikinci adımı etnik ve V dil yapılarına göre oluşmuştur. Son olarak Suriyelilerin mekânsal kümelenmesi ağ ilişkilerine bağlı olarak gerçekleşmiştir. Suriyelilerin sosyoekonomik yapısına bağlı olarak gerçekleştirdiği kümelenmelere ek olarak yerel halkın da dışlama pratikleri ve söylemleri Suriyelilerin mekânsal ayrışmasında bir diğer önemli unsurdur. Bu bakımdan çalışma sahasındaki Suriyelilerin mekânsal yer seçimi ve mekânsal ayrışması hem Suriyelilerin iç dinamiklerinden hem de yerel halkın dışlayıcı tutumlarına bağlı olarak gerçekleşmiştir. Araştırmanın ulaştığı en kapsamlı sonuç yerel halkın son dönemlerde Suriyelilere karşı dışlama pratiklerinin arttığına dair çıkarımlar, yapılan saha çalışması sonucunda belirlenmiştir. Gaziantep kentinde mekânsal ayrışma pratikleri göç süreci ilerledikçe yerel halkın davranış biçimlerine göre daha da derinleşeceği öngörülmektedir.
