İRAN MİLLİ KÜTÜPHANESİ’NDE KAYITLI 31150 NUMARALI ŞİİR MECMUASI (İNCELEME – METİN)

Abstract

Herhangi bir düzen aranmaksızın çeşitli şiirlerin bir araya getirildiği eserlere şiir mecmuası diyoruz. Bu şiir mecmuaları derleyicinin edebi zevkine göre oluşturulur. Klasik Türk Edebiyatında çok yaygın ve önemli bir tür haline gelmiş olan mecmualar dönemlerin kültürel yapısına, sanat anlayışına ışık tutan eserlerdir. Yine aynı şekilde bestelenmek üzere kaleme alınan ve farklı makam ve usullerle yazılan güftelerin de bir araya getirildiği eserlere güfte mecmuası diyoruz. Bu yüzden söz konusu mecmualar edebiyat tarihine ve Türk Musikisine katkılarından dolayı büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada İran İslam Cumhuriyeti Milli Kütüphanesi’nde 31150 numara ile kayıtlı ve içerisinde ilahilerin, şarkıların, gazellerin, farklı makamlarda yazılan güftelerin, başka nazım şekilleriyle yazılmış manzumelerin yer aldığı şiir mecmuasının günümüz Türkçesi’ne aktarımı yapılmış ve Türkçe güfteler ve şiirler incelenerek divanlardaki şiirlerle karşılaştırılmıştır. 121 varaktan oluşan bu eserde 1 Arapça, 21 Farsça şiir mevcuttur. Çalışma bir giriş ve 2 bölümden müteşekkil 3 ana bölümden oluşmaktadır. Girişte şiir mecmuaları ve güfte mecmuaları hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Birinci bölümde söz konusu şiir mecmuasının şekil ve muhteva özellikleri anlatılmış ve çeviriyazı metnin hazırlanmasında izlenen yöntem hakkında bilgiler verilmiştir. Eser içinde yer alan makam adları, manzumeler, şairler, manzume adetleri ve bulundukları varakların numaraları sırasıyla tablolar halinde verilmiştir. İkinci bölümde ise V çeviriyazı metin yer almaktadır. Her manzume ayrı başlıkla ve varsa aruz vezni belirtilerek yazılmıştır. Son olarak sonuç kısmı ile çalışma neticesinde ulaşılan güfteler ve şiirler, bu güfte ve manzumelerin divanlardaki haliyle karşılaştırılması, şairler ve güfte sahipleri açıklanmıştır. Ayrıca hem şiir hem güfte mecmuası niteliğindeki bu eseri derleyen şahsiyetin edebi zevki hakkında sonuçlara ulaşılmıştır. Mecmuaya ait bazı görüntüler ek kısmında verilmiştir.