KUR'ÂN PERSPEKTİFİNDEN İSLAM TOPLUMUNDA ÇOĞULCULUK VE GAYRIMÜSLİMLERİN HAKLARI

Abstract

Ġslam ümmetinin birliğini parçalayan musibetlerin sebebi olan ve hala da devam etmekte olan çoğulculuk ve gayrimüslimlerin hakları çerçevesinde bir insanlık meselesini ele almasından dolayı tezin konusu önem arz etmektedir. AraĢtırmalar neticesinde çoğulculuk ve insan hakları konularını birleĢtirerek yapılan çalıĢmaların sayısının az olduğu gözlenmiĢtir. Bu konunun seçilme sebeplerinden biri de budur. Bu çalıĢmada bu konular özellikle Kur’ânî bakıĢ açısıyla ele alınmıĢtır. AraĢtırmacı, çoğulculuk ve insan hakları konusundaki Ġslam düĢüncesinin konumunu beyan etmek için Kur’ân-ı Kerîm’den ve sünnetten delil getirerek nesnel bir yaklaĢım izlemiĢtir. Tezin konusu iki temel konuya odaklanmıĢtır. Birincisi, genel bir terim olarak ve siyasi bir terim olarak çoğulculuk ifadeleridir. Böylece genel bir kavram olarak çoğulculuk, tüm tezahürleri ve biçimleriyle, ebedi ve ezeli bir hakikatten yola çıkılarak ele alınmıĢtır. Çünkü ilahi zatın dıĢındaki her Ģey çoğulculuğa kabildir. Bu vesileyle çoğulculuğun bazı tezahürleriyle birlikte; dini ve mezhepsel çoğulculuk, ulusal ve etnik çoğulculuk, kültürel ve entelektüel çoğulculuk gibi çoğulculuğun bazı yönlerinden bahsedilmiĢtir. Ayrıca fıtrî ve ahlaki çoğulculuğun bazı tezahürleri de ele alınmıĢtır. Siyasi bir terim olarak çoğulculuk, tezin diğer bir bölümünü teĢkil etmiĢtir. Bu mevzu da iki bölüm olarak ele alınmıĢ olup, birinci kısım Ġslam'daki yönetim sistemine, ikinci kısım ise Ġslam düĢüncesinin çoğulcu yapıya yönelik tutumunu açıklamaya ayrılmıĢtır. Bu vesileyle hizipleĢme konusu; reddedilenleri, kabul edilenleri ve Ġslam hukukluk kuralarına uygun olanlarının kabule edilenleri Ģeklinde çalıĢmanın bir kısmını teĢkil etmiĢtir. Tezin ikinci temel konusu; insan hakları, insan hakkı kavramı ve türleridir. Tezde Ġslam toplumundaki Gayri Müslimlerin hak ve görevlerine özel bir bölüm ayrılmıĢtır. Zira çoğulculuk ve insan hakları konuları; çoğulculuk, çeĢitlilik ve farklı V yönelimlerin olduğu bir toplumda gerçek anlamda vatandaĢlık meselesinin üzerine bina edildiği temellerdir. AraĢtırma neticesinde Kur'ân-ı Kerîm'de çoğulculuğun doğrudan dile getirilmediği sonucuna varmıĢtır. Ancak bazı lafızlarda zımnen anılmıĢ ve tek taraflılığın karĢıtı olarak ifade edilmiĢtir. Haklara dair ayetlerin, sorumluluk yükleyen ayetlerinden daha fazla olduğu görülmüĢtür. Bu da Allah'ın kullarına bahĢettiği hakların, yüklediği yükümlülüklerden daha fazla olduğuna delalet etmektedir. Bu O'nun engin rahmetinin bir göstergesidir. Ġnsan hakları ve çoğulculuğa iliĢkin kötü tutumlar neticesinde Ġslam toplumunda çıkabilecek olan problemlerin ve ihtilafların giderilmesinin, baĢka beĢeri sistemlerle değil; ancak Ġslamî kuralların uygulanmasıyla aĢılabileceği sonucuna varılmıĢtır.