Özet:
Bu Deneme, 2019-2020 ürün yetiştirme döneminde, Şanlıurfa iklim koşullarında ekmeklik buğdayda (Triticum Aestivum L.) yabani hardal (Sinapis Arvensis L.) ve yulafın (Avena Sterilis L.) verim, kalite ve karlılığa etkisinin belirlenmesi için GAP Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi, Tatlıca Araştırma İstasyonunda yürütülmüştür. Çalışma, tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Denemede, ana parsellerde Şanlıurfa il genelinde doğadan toplanan yabani hardal ve yulaf tohumlarının yoğunlukları(YOY) alt parsellerde ise il genelinde yoğun olarak ekimi yapılan 5 adet ekmeklik buğday çeşidi kullanılmıştır. Çalışmada incelenen özellikler ve elde edilen sonuçlar aşağıda özetlenmiştir. Buna göre başaklanma gün sayısı yabancı ot yoğunluğu altında 105,66-106,90 gün / çeşitlerde 104,83-108,87 gün, olgunlaşma gün sayısı yabancı ot yoğunluğu altında 145,66-147,12 gün / çeşitlerde 144,95-148,87 gün, metrekarede başak sayısı YOY altında 370,46-479,40 / çeşitlerde 326,62-493,12 adet/m2 , başakta başakçık sayısı YOY altında 19,06-19,99 / çeşitlerde 18,91-20,20 adet/başak, başakta tane sayısı YOY altında 35,45-40,87 /çeşitlerde 32,67-45,62 adet/başak, başakta tane ağırlığı YOY altında 1,63-1,75 / çeşitlerde 1,17-1,84 g, bitki boyu YOY altında 84,10-88,90 / çeşitlerde 62,16- 98,65 cm olarak bulunmuştur. Tane verimi YOY altında 390,03-532,01 / çeşitlerde 365,12- 554,87 kg/da olurken, bin tane ağırlığı YOY altında 43,48-48,42 / çeşitlerde 39,63-56,19 g, hektolitre ağırlığı YOY altında 78,74-80,28 / çeşitlerde 78,16-80,94 kg/hl, protein oranı YOY altında %11,86-14 / çeşitlerde %12,27-14,60 arasında değişmiştir. Yaş gluten oranı YOY altında %16,19-31,13 / çeşitlerde %17,50-28,23, gluten index oranı YOY altında %77-81,86 /çeşitlerde %65,67-88,93, zeleny sedimantasyon değeri YOY altında 27,16-31,96 /çeşitlerde 22,12-35,37 ml bulunmuştur. Pazarlama fiyatı YOY altında 1,71-2,14 /çeşitlerde 1,88-1,91 TL/kg ve dekara gelir YOY baskısı altında 666,95-1138,5 /çeşitlerde ise 686,42-1053,11 TL/da olarak tespit edilmiştir. Korelasyon analizleri parselde artan orandaki yabancı ot yoğunluklarının birim alan verimini, bazı kalite özelliklerini, pazarlama fiyatlarını ve dekara net gelirini azalttığını göstermiştir. İstatistiksel önemde bulunana bazı regresyon ilişkilerine ait eşitlikler düşük determinasyon katsayısı değerleri ile güvenilir olmadıklarını göstermişlerdir. Sonuç olarak birim alandan net gelir miktarları incelendiğinde; yabancı ot yoğunlukları bakımından kontrol parselindeki çeşitlere ait tohumlar en yüksek dekara gelir miktarına (1138, 5 TL/da) sahip olurken yabancı ot yoğunlukları arttıkça dekara gelir miktarının düştüğü gözlemlenmiştir. Çeşitler açısından ise en yüksek dekara gelir miktarına sahip olan çeşit Ceyhan-99 (1053,11 TL/da)olmuş ve bölge çiftçisine önerilmiştir.
