Özet:
Günümüzde çağımızın öldürücü hastalığı olan kansere karşı yapılan klasik tıbbi ilaç tedavilerinde kalıcı ve iyileştirici sonuçlar alınamamaktadır. Ayrıca gücünü doğal ürünlerden alan alternatif tedavilerin uygulanması sonucunda kanser türlerinde tedavi başarı oranının artması, bilim dünyasını kanserin yaşama olan olumsuz etkilerini ortadan kaldırmak için doğal kaynaklara yöneltmiştir. Günümüzde akrep zehrinin farmakolojik olarak aktif bileşikler açısından zengin bir kaynak olduğu antikanser özellik başta olmak üzere antimikrobiyal ve antienflamatuar özellik gösterdiği tespit edilmiştir. Bu çalışmanın amacı; Şanlıurfa'da yaşayan Androctonus crassicauda akrep türünden elde edilen zehrin antikanser etkisi ve metabolit profilinin incelenmesidir. Elektrik impulsu ile akreplerden toplanan zehirler liyofilize edildikten sonra, 10 kDa fraksiyonu elde edildi. Zehrin; kolon (HCT-116), meme (MDA-MB-231), prostat (DU145), akciğer (A-549), rahim (HELA), kemik (U2OS) kanseri ve normal hücreler (CRL4010, BEAS-2B, HEK-293, HUVEC) üzerindeki sitotoksik etkisi MTT yöntemiyle tespit edildi. En güçlü sitotoksik etki gösterdiği meme kanserindeki; apoptotik etkisi Annexin –V, hücre içi reaktif oksijen seviyesi (ROS) ve mitokondriyal membran potansiyeli (MMP) flow sitometri ile incelendi. Akrep zehirinin metabolit profili; serbest aminoasit, karnitin ve organik asit profili LC-MS/MS ile analiz edildi. Çalışma sonucunda akrep zehirinin en güçlü sitotoksik etkiyi MDA-MB-231 (IC50=47.4 µg/ml) hücresinde gösterirken, normal meme hücresinde (CRL-4010; IC50=120.3 µg/ml) düşük sitoksik etki gösterdiği tespit edildi. Meme kanseri üzerindeki sitotoksik etkiyi, mitokodriyal membran potansiyelini bozarak, hücre içi ROS’u artırdığı ve sonuçta hücrede apoptozisi tetiklediği tespit edilmiştir. Elde edilen veriler Şanlıurfa’da yaşayan Androctonus crassicauda akrep zehirinin meme kanseri üzerinde antikanser potansiyeline sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu etkinin daha detaylı araştırılması ve hedef molekülünün tespiti için çalışılan zehir fraksiyonu’nun peptit haritasının çıkarılarak etkili olan molekülün tespit edilmesine yönelik çalışmların yapılması gerekmektedir.
