Abstract:
Bu çalışma Kuzey Irak’ın Süleymaniye ilinin Kallar ilçesinde doğal olarak yetişen ve bölgeye iyi adapte olmuş zeytin genotiplerinin morfolojik, pomolojik ve fenolojik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla 2021-2022 yılları arasında yürütülmüştür. Çalışmada incelenen çeşitler yörede doğal olarak yetişen Arbequina, Picual, Qaisi ve Sorani çeşitlerinin yetiştirildiği zeytinliklerden temin edilmiştir. Türkiye’ye getirilen zeytin örneklerinin pomolojik analizleri, Harran Üniversitesi’nde yapılmıştır. Araştırma sonucunda zeytin çeşitlerine ait meyve uzunluğunun 14.84 -19.84 mm, meyve genişliğinin 10.31 – 16.04 mm, meyve ağırlığının 98.26 - 298.13 g, çekirdek uzunluğunun 10.75 –14.49 mm, çekirdek genişliğinin 6.53 – 8.95 m, çekirdek ağırlığının 26.99 – 58.21 g, yaprak genişliğinin 12.18-17.73 mm ve yaprak uzunluğunun 49.27-67.42 mm arasında değiştiği belirlenmiştir. İncelenen çeşitlerin çiçeklenme dönemlerinin 15 Mart ve 15 Nisan arasında olduğu belirlenmiştir. Bölgede yetişen Qaisi ve Picual çeşidinin sofralık ve yağlık olarak ekonomik zeytin yetiştiriciliğine uygun olabileceği kanaatine varılmıştır. Arbequina çeşidinin ise yağlık olarak tüketilmesi önerilmektedir. Bu çalışmada araştırılan çeşitlerin iler ki dönemlerde daha ayrıntılı incelemelerin yapılması, bunların ekonomiye kazandırılmaları açısından önemlidir.
