Abstract:
Derleme faaliyetleri bir müzik parçasının kayıt altına alınarak yazılı hale getirilmesini ifade etmektedir. Derleme çalışmaları kayda alınan eserin icra edildiği dönemdeki müzik anlayışını, değer yargılarını yansıttığı gibi o eserin sonraki nesillere aktarılmasını böylece müzik kültürünün devamlılığını sağlamaktadır. Türk mûsikîsi derleme faaliyetleri yirminci yüzyılın başlarında Osmanlı Devleti’nde kurulan ilk resmî mûsikî mektebi olan Darülelhân ile etkili bir biçimde yürütülmüştür. Çeşitli kurumlar ve bireysel çabalar ile bu yöndeki çalışmalar günümüze kadar sürmüştür ve devam etmektedir. Bu tez de bir derleme faaliyeti ürünüdür. Tezin konusu bestekâr Tahsin Ener’in hayatını ve eserlerini içermektedir. Tezde 1946 yılında Ankara’da dünyaya gelen Tahsin Ener’in hayatı incelenerek bestelerinin notaya aktarılması amaçlanmaktadır. Çalışma, Anadolu müzik hafızasından bir örneğin kayıt altına alınması ve Türk mûsikîsi birikimine katkı sunması bakımından önemlidir. Tezde literatür ve kaynak taraması, saha çalışması, sohbet, röportaj ve repertuvar tespiti yöntemleri kullanılmıştır. Tahsin Ener’in herhangi bir kaynakta yer almayan 105 bestesi Mus2 programı ile notaya alınmıştır. Ener’in bestelerinden 81 tanesi ilâhî, 19 tanesi şarkı, 3 tanesi türkü ve 2 tanesi marş formundadır. Bestelerinin büyük çoğunluğunun güftesi kendisine aittir. En çok ilâhî formunda bestesi bulunduğundan ve diğer formlardaki bestelerinin dinî-tasavvufî güfteler taşımasından v hareketle Tahsin Ener bir dinî mûsikî bestekârı olarak düşünülebilir. Bu sebeple çalışma bir dinî mûsikî derleme faaliyeti şeklinde ifade edilebilir. Tahsin Ener bestelerinde bestenigâr, gerdâniye, hicaz, hicaz hümâyun, hicaz uzzal, hüseynî, hüzzam, kürdili-hicazkâr, nevâ, nihâvend, rast, sabâ, segâh, zirgüleli suzinak, uşşak makamlarını ve ağır düyek, aksak, aksak semâi, devr-i hindî, düyek, lenk fahte, mürekkep nîm sofyan, müsemmen, raks aksağı, semâi, sofyan, türk aksağı, yürük semâi usûllerini kullanmıştır. Çalışma neticesinde Ener’in bestelerini herhangi bir müzik eğitimi almadan gönlünden kopup gelen ulvî hislerle ortaya koyduğu anlaşılmıştır. Bestelerinde geçmişi ve günümüzü birleştiren motiflere yer verdiği tespit edilmiştir. Türk mûsikîsi dağarcına bir bestekâr ve bu bestekârın 105 eseri kazandırılmıştır.
