KAMU BORÇLARININ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ: 2000 SONRASI SEÇİLİ ÜLKELER ÜZERİNE BİR İNCELEME

Abstract

Kavram olarak borçlanma, bir kişi veya kuruluşun bir diğerine karşı, ödünç alınmış herhangi bir şey karşılığında yerine getirmek zorunda olduğu yükümlülükler olarak ifade edilmektedir. Tarihsel süreç içerisinde birçok devlet borçlanmaya ihtiyaç duymuştur. Bu doğrultuda devletin borçlanma gerekliliğine yönelik yaklaşımlar benimsendiği gibi devletin borçlanmasını olağanüstü durumlar dışında sakıncalı bulan yaklaşımlar da var olmuştur. Genellikle devletin borçlanma gereksinimi kamu kesimi açıkları, enflasyon oranlarının yüksek olması, büyüme ve kalkınma hedefleri ve öngörülemeyen durumlar doğrultusunda şekillenmektedir. Ancak dış faktörler, psikolojik etkenler, yüksek faiz oranları ve döviz kurlarının değer kazanması gibi olumsuz etkenlerden dolayı kamu borçlarının ödenmesi güçleşmektedir. Kamu borçlarının sürdürülebilirliği devletin yeniden borçlanabilmesi açısından önem taşımaktadır. Ancak borçların sürdürülebilirliği politik istikrarsızlık, mali disiplinsizlik, enflasyon, borç kompozisyonunun yapısı, güvenilirlik gibi nedenlerden dolayı kırılgan hale gelmektedir. Bu doğrultuda kamu borçlarının sürdürülebilirliğine yönelik yaklaşımlar şekillenmektedir. Ayrıca kamu borçlarının sürdürülebilirliğine yönelik IMF tarafından geliştirilen kamu borç stoku/GSYİH oranı kamu borç stoku/ihracat oranı, kamu borç stoku/dış ticaret dengesi vb. göstergelerden de faydalanılmaktadır. Kamu borç stoku yüksek seviyelerde olan ülkelerde, makroekonomik istikrarın borçlanma dinamikleri ile yakın ilişkide olduğu, borçların sürdürülebilirliğine ilişkin bekleyişlerin ekonomik dengeler üzerinde belirleyici hale geldiği genel kabul görmektedir. Kamu borçlarının sürdürülebilir olmadığı durumlarda fiyat istikrarı bozulmakta, ekonomik büyüme yavaşlamakta ve uzun dönemli büyüme ve kalkınma V hedeflerini gerçekleştirmek zorlaşmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerden Türkiye ve gelişmiş ülkelerden olan Güney Kore, İtalya, Almanya ve Fransa devletleri ekonomik açıdan birbirinden farklı gelişmeler sunmaktadır. Bu sebeple borçlanma kapasiteleri de birbirinden farklıdır. Bu çalışmada borçların sürdürülebilirliğine ilişkin oranlar kullanılarak söz konusu ülkelerin kamu borçlarının sürdürülebilirliği karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bu incelemeler; IMF analizleri, ekonomik göstergeler, borç göstergeleri yardımıyla gerçekleşmiştir.