ŞAPHANE DAĞI’NIN FİZİKİ COĞRAFYA ÖZELLİKLERİ

Abstract

Çalışma sahası Ege Bölgesi’nin İç Batı Anadolu Bölümü’nde Kütahya ilinin güneybatısında yer alır. 629 km2 alana sahip olan çalışma sahasının batısında Simav, doğusunda Gediz, kuzeyinde Emet ve güneyinde ise Uşak şehri yer almaktadır. Şaphane Dağı’nın fiziki coğrafya özellikleri (Jeoloji-litoloji, jeomorfoloji, iklim, toprak, vejetasyon, hidrografya, arazi kabiliyeti) tek tek incelenip bütünsel bakış açısıyla değerlendirilmiştir. Bu çalışmada sahanın sahip olduğu doğal ortam potansiyelinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışma sahası Coğrafi araştırma yöntem ve teknikleri kurallarına uyularak incelenmiştir. Bu süreçte literatür taraması yapılarak temel bilimsel alt yapı hazırlanmıştır. Coğrafi bilgi sistemleri, uzaktan algılama, MTA verileri, OGM verileri ve arazi teknik gezileri ile sahaya ait jeoloji-litoloji, jeomorfoloji, iklim, vejetasyon, hidrografya, arazi kullanım ve yetenek haritaları yapılmıştır. Teknik arazi gezileri ile sahada geniş çaplı gözlemler yapılarak bitki örnekleri toplanmış ve preslenerek herbaryumda tür teşhisi yapılmıştır. Sahadan toplanan toprak örnekleri ise laboratuvar ortamında yapılan analizler neticesinde toprağın fiziksel ve kimyasal özellikleri tespit edilmiştir. Haritaların yapımında ArcGIS 10.8, Global Mapper, Google Earth Pro, Suffer-13, Microsoft Office 2006 kullanılmıştır. Çalışma sahasında en yaşlı birim Menderes Masifinin çekirdeğini oluşturan Prekambriyen ve Paleozoik yaşlı metamorfiklerdir. Mesozoik yaşlı karbonatlar ve melanj, Senozoik yaşlı kırıntılar, volkanitler, alüvyon ve travertenler sahada görülen diğer litolojik birimlerdir. Sahada jeomorfolojik üniteler zirve düzlükleri, yüksek plato, alçak plato, alüvyal yelpaze ve derince aşınmış geniş tabanlı vadilerden oluşur. V Çalışma sahası hidrografik açıdan Susurluk Havzası ile Gediz Havzası arasında yer alan sahanın sularını Gediz Nehri, Simav Çayı, Emet Çayı ve onların kolları oluşturur. Araştırma sahası konumu itibariyle Türkiye’de görülen üç fitocoğrafya bölgelerinin kesiştiği yere yakın olmasıyla karakteristik tür çeşitliliği sunan nadir alanlardandır. Yükselti ve bakı bitki yayılışını etkileyen önemli faktörlerdir. Sahada kuzey sektörlü yamaçlarda nemli Avrupa-Sibirya bitki elemanları görülürken güney sektörlü yamaçlarda Akdeniz ve İran-Turan bölgelerinin elemanları yoğunluk kazanır. Sahanın hakim bitki örtüsü karaçam (Pinus nigra) olup tahrip sahalarına defne yapraklı laden (Cistus latifolius) ve meşeler (Quercus spp.) gelmektedir. Çalışma sahasında en çok alana sahip arazi kullanım şekli tarım alanlarıdır. Tarım alanları kuru (% 44,36) ve sulu tarım alanları (% 4,46) olarak kullanılmaktadır. Çalışma alanın bir diğer arazi kullanım şekli orman (% 38,50 ) alanlarıdır. Sahada en büyük ekonomik faaliyet tarım ve ormancılıktır. Arazi yetenek sınıflandırmasına göre en fazla Ⅶ. sınıf araziler veya orman alanları (%37,54) yer almaktadır. Bu doğrultuda sürdürülebilir doğal ortam koşulları için alanın doğru ve bilinçli kullanılması gerekmektedir.