TOPLUMSAL CİNSİYET AÇISINDAN KENTLİLEŞME EĞİLİMİ: ŞANLIURFA ÖRNEĞİ

Abstract

Bu çalışmanın amacı, toplumsal cinsiyet bağlamında kentlileşme eğiliminin ne ölçüde sağlandığını belirlemeye çalışmaktır. Geleneksel bir yapıya sahip olan Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde, Şanlıurfa’yı temsilen üç merkez ilçe (Eyyübiye, Haliliye ve Karaköprü) örneklem olarak seçilmiştir. Çalışmada, kent sakinlerinin kentlileşme eğilimlerinin meslek, gelir, eğitim, kentte geçirilen süre ve cinsiyet özellikleri açısından ne tür farklılıklar gösterdiği incelenmiştir. Çalışma, kuramsal temel ve uygulama olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Kuramsal temel ise iki alt bölümde incelenmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde incelenen toplumsal cinsiyet, literatür taraması esas alınarak hazırlanmıştır. Bu bölümde toplumsal cinsiyet kavramı ile beraber, bu kavramın daha anlaşılır olması için alt elemanları ile beraber gelişimini sağlayan toplumsal kurumlar ele alınmıştır. Din, aile, ekonomi ve eğitim gibi toplumsal kurumların, bireyin cinsiyetinin şekillenmesinde oynadığı roller kısaca anlatılmaya çalışılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde ise kent, kentleşme, kentlileşme, göç ve toplumsal cinsiyet ile kent ilişkisi birlikte ele alınmıştır. Literatür taramasına dayanan bu bölümde, cinsiyet ve kent ilişkisi incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünü oluşturan uygulama bölümünde, ele alınan Urfa’nın sosyo-ekonomik, sosyo-kültürel yapısı kısaca açıklanmakta, daha sonra alan çalışmasını oluşturan uygulama bölümüne geçilmektedir. V Çalışmanın uygulama kısmı, kenti temsil amacıyla merkez ilçelerini temsil eden, (Haliliye, Karaköprü ve Eyyübiye) ilçelerinde yapılan anket çalışmasında dayanmaktadır. Anket bu üç merkez ilçede yaşayan kent halkına uygulanmıştır. Çalışma verileri spss bilgisayar programı aracılığı ile analiz edilmiş ve analiz sonuçları tablolar halinde ifade edilmiştir. Çalışma verilerinden elde edilen sonuçlara göre, kent sakinlerinin sahip olduğu sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel özelliklerin, kent sakinlerinin modern kentlileşme yönünde değişmelerini sağlamakta çok yetersiz kaldığı, fakat meslek, gelir, eğitim, kentte geçirilen süre gibi özelliklerin kendi içinde anlamlı bazı değişmeleri ifade ettiği sonucuna varılmıştır. Çalışmanın sonunda cinsiyet etkeninin kent kültürünü edinme ve kent deneyimi açısından önemli farklılıklara yol açtığı tespit edilmiştir. Kadın denekler erkeklere oranla kent deneyimlerini geriden takip etmektedirler.