Özet:
Bu çalışma, düzensiz olarak yerleştirilmiş, donatısız yığma (URM) dolgu duvarlara sahip betonarme (RC) yapı sistemlerinin doğrusal olmayan davranışını araştırmayı amaçlamaktadır. Dolgu duvarların simülasyonunda, basitlik için literatürde önerilen eşdeğer diyagonal payanda yaklaşımı kullanılmıştır. URM dolgulu yapıların monotonik özelliklerini belirlemek için diyagonal payandanın kapasite eğrisi basitleştirilmiş ve literatürde var olan test verileri ile doğrulanmıştır. Kapasite eğrisi, mevcut eğrilerini küçük değişikliklerle sonucu tanımlanmıştır. Deneysel sonuçlarla doğrulanan basitleştirilmiş payanda kapasite eğrisi, URM duvarlarının doğrusal olmayan davranışını makul bir doğrulukla yakalabilmektedir. Önerilen modelin doğrulanmasının ardından, hem planlarda hem de cephelerde URM duvarlarının varlığını ve yokluğunu temsil eden farklı konfigürasyonlara sahip yapısal sistemlerin doğrusal olmayan davranışlarını incelemek için üç farklı bina (M1, M2 ve M3) oluşturulmuştur. İlki (M1) planda iki ortogonal doğrultuda simetrik, ikincisi (M2) ise kat yüksekliklerinin çeşitliliğinden dolayı farklı en-boy oranlı dolgu duvarlara sahiptir. Sonuncusu (M3), betonarme perde duvarlarla URM dolgu duvarlar arasındaki ilişkilere odaklanmıştır. Plandaki burulma düzensizliği ve bitişik katlar arasındaki rijitlik düzensizliği Türkiye Deprem Yönetmeliği'ne (TSC-2018) göre doğrusal dinamik analiz (LDA) kullanılarak incelenmiştir. Dolgu duvarların aks boyunca düzensiz dağılımının yüksek burulma etkilerine neden olabileceği ve bu durumun da binalarda önemli hasarlara ve hatta çökmelere neden olabileceği sonucuna varılmıştır. Yumuşak kat mekanizması olarak da adlandırılan bitişik katlar arasında rijitlik düzensizliği, bir katta dolgu duvarların olmadığı durumlarda gözlenmiştir. Ayrıca betonarme perde duvarların varlığı, yapı sistemlerini hem plandaki burulma düzensizliğinden hem de bitişik katlar arasındaki rijitlik düzensizliğinden güvenli tarafta tutmak için olumlu bir etkiye sahiptir. Doğrusal olmayan statik analiz (NSA) yönteminin uygulanabilir olduğu her bir duruma ait kapasite eğrileri bu çalışma kapsamında sunulmuştur. URM duvarlarının kısmi varlığının, taşıyıcı sistemlerin yanal yük kapasitesi üzerinde olumsuz etkileri olduğu vurgulanmıştır.
