ŞER‘İYYE SİCİLLERİNE GÖRE H. 1039- 1040 (M. 1629- 1631) YILLARINDA RUHA (URFA), BURSA VE ANKARA ŞEHİRLERİNDE GÜNDELİK HAYAT

Abstract

Bu çalışmada Osmanlı İmparatorluğu’nun hâkimiyeti altında bulunan, fakat farklı coğrafȋ bölgelerde konumlanan şehirlerin aynı dönemde fizikȋ, idarȋ, sosyal, ekonomik yapıları ele alınarak gündelik hayatı ilgilendiren konularda şehirler arasında mukayese yapabilmek amaçlanmıştır. Bu nedenle de çalışma, zaman açısından 1629-1631 yılları, mekân açısından ise aynı coğrafȋ bölgelerde bulunmayan Anadolu’nun üç önemli şehri Ruha, Bursa ve Ankara ile sınırlandırılmıştır. Zikredilen yıllarda üç Osmanlı şehrindeki gündelik hayatı aydınlatmak için çalışmada temel kaynak olarak halkın günlük yaşamına ilişkin konularda oldukça doyurucu bilgiler ihtiva eden şer‘iyye sicilleri kullanılmıştır. Bu bağlamda sicillere yansıyan belgeler incelenmiş ve elde edilen bulgular gerek diğer arşiv vesikaları gerek söz konusu şehirlere uğrayan seyyahların müşahedeleri gerekse alana münhasır yapılan diğer çalışmalarla desteklenerek ilgili yıllarda üç şehrin gündelik hayatı aydınlatılmaya çalışılmıştır. Giriş ve beş ana bölümden teşekkül eden çalışmanın giriş kısmında öncelikle araştırmanın konusu, amacı ve kullanılan kaynaklar üzerinde durulmuş, sonra üç şehrin XVII. yüzyıla kadar olan tarihçeleri hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde üç şehrin fizikȋ yapıları ve nüfusları, ikinci bölümde idarȋ statüleri ve yönetimleri, üçüncü bölümde toplumsal hayatları, dördüncü bölümde aile hayatları ve beşinci bölümde ekonomik hayatları ele alınmıştır. Çalışma neticesinde farklı V tarihlerde Osmanlı topraklarına katılan Ruha, Bursa ve Ankara’nın, her ne kadar aynı coğrafȋ bölgelerde bulunmasalar da birer Osmanlı şehri olmaları nedeniyle birçok konuda benzer özellikler gösterdikleri saptanmıştır. Bununla birlikte bu şehirlerde davaların çözüme kavuşturulduğu mahkeme sayısı, nüfus sayısı, mahallelere bölünmüşlük, özel yaşam mekânı olan evlerin gerek şekilleri gerek kullanılan yapı malzemeleri, üç şehrin ekonomik hayatlarında önemli rol oynayan sektörler ile buralarda yaygın olarak kullanılan para birimleri gibi hususlarda farklılıklar tespit edilmiştir. Ayrıca incelenen dönemde orducu esnafının Bursa ve Ankara’dan talep edildiği görülmüşken, Ruha’dan böyle bir talebin olduğunu yansıtan herhangi bir mahkeme kaydına rastlanılmamıştır.