Özet:
Bu çalışmada Osmanlı İmparatorluğu’nun hâkimiyeti altında bulunan, fakat farklı
coğrafȋ bölgelerde konumlanan şehirlerin aynı dönemde fizikȋ, idarȋ, sosyal,
ekonomik yapıları ele alınarak gündelik hayatı ilgilendiren konularda şehirler
arasında mukayese yapabilmek amaçlanmıştır. Bu nedenle de çalışma, zaman
açısından 1629-1631 yılları, mekân açısından ise aynı coğrafȋ bölgelerde
bulunmayan Anadolu’nun üç önemli şehri Ruha, Bursa ve Ankara ile
sınırlandırılmıştır. Zikredilen yıllarda üç Osmanlı şehrindeki gündelik hayatı
aydınlatmak için çalışmada temel kaynak olarak halkın günlük yaşamına ilişkin
konularda oldukça doyurucu bilgiler ihtiva eden şer‘iyye sicilleri kullanılmıştır. Bu
bağlamda sicillere yansıyan belgeler incelenmiş ve elde edilen bulgular gerek diğer
arşiv vesikaları gerek söz konusu şehirlere uğrayan seyyahların müşahedeleri gerekse
alana münhasır yapılan diğer çalışmalarla desteklenerek ilgili yıllarda üç şehrin
gündelik hayatı aydınlatılmaya çalışılmıştır.
Giriş ve beş ana bölümden teşekkül eden çalışmanın giriş kısmında öncelikle
araştırmanın konusu, amacı ve kullanılan kaynaklar üzerinde durulmuş, sonra üç
şehrin XVII. yüzyıla kadar olan tarihçeleri hakkında bilgi verilmiştir. Birinci
bölümde üç şehrin fizikȋ yapıları ve nüfusları, ikinci bölümde idarȋ statüleri ve
yönetimleri, üçüncü bölümde toplumsal hayatları, dördüncü bölümde aile hayatları
ve beşinci bölümde ekonomik hayatları ele alınmıştır. Çalışma neticesinde farklı
V
tarihlerde Osmanlı topraklarına katılan Ruha, Bursa ve Ankara’nın, her ne kadar aynı
coğrafȋ bölgelerde bulunmasalar da birer Osmanlı şehri olmaları nedeniyle birçok
konuda benzer özellikler gösterdikleri saptanmıştır. Bununla birlikte bu şehirlerde
davaların çözüme kavuşturulduğu mahkeme sayısı, nüfus sayısı, mahallelere
bölünmüşlük, özel yaşam mekânı olan evlerin gerek şekilleri gerek kullanılan yapı
malzemeleri, üç şehrin ekonomik hayatlarında önemli rol oynayan sektörler ile
buralarda yaygın olarak kullanılan para birimleri gibi hususlarda farklılıklar tespit
edilmiştir. Ayrıca incelenen dönemde orducu esnafının Bursa ve Ankara’dan talep
edildiği görülmüşken, Ruha’dan böyle bir talebin olduğunu yansıtan herhangi bir
mahkeme kaydına rastlanılmamıştır.
