Özet:
Bu çalıĢmada, Türkiye‟nin en önemli havzalarından olan Fırat ve Dicle havzasında inĢa edilen, ülkemiz su kaynaklarının %28,5'ini sağlayan ve ülke ekonomisinin kalkınmasına büyük katkı sunan Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamında önemli bir Ģehir olan ġanlıurfa‟ya odaklanılmıĢtır. Bu çerçevede, ġanlıurfa il merkezinde bulunan Karakoyun, Sırrın ve Cavsak derelerinin ekonomik, sosyal ve çevresel riskli alanlarının tespiti taĢkın risk analizi kullanılarak yapılmıĢtır. Böylece ġanlıurfa‟da düĢük, orta, yüksek ve çok yüksek olasılıklı taĢkın alanlarının belirlenmesi, erken uyarı sistemleri ve önlem paketlerinin kurulması için gerekli verilerin toplanması ve benzeri çalıĢmalar için altyapı oluĢturulması hedeflenmiĢtir. Risk analizi yapılırken anılan derelere ait Q5, Q10, Q25, Q50, Q100, Q500 ve Q1000 taĢkın tekerrür debileri kullanılmıĢtır. Dere güzergahları, doğal su tutma kapasiteleri, arazi topoğrafyası, genel hidrolojik ve jeolojik özellikler gibi birçok kriter göz önünde bulundurulmuĢtur. Temin edilen veriler ıĢığında ArcGIS 10.3 programında derelerin sayısal yükseklik modelleri oluĢturulmuĢ ve tüm bilgiler HEC-RAS 5.07 programına aktarılarak 1B taĢkın analizi yapılarak riskli alanlar belirlenmiĢtir. Analiz sonucunda dere kesitlerinin birçok kısmında taĢkın riskinin bulunduğu tespit edilmiĢtir. TaĢkın afetinin göz ardı edilemeyecek bir gerçek olduğu ortaya çıkmıĢtır. TaĢkın öncesi, sonrası ve esnasında planlanması gereken tüm alt yapı çalıĢmaları ve uygulamaları için gereken tüm envanterin doğru bir Ģekilde planlanması gerektiği belirlenmiĢtir. TaĢkın Risk Haritalarının Hazırlanarak yerel yönetimin ve/veya ilgili kamu kuruluĢlarının söz konusu alanlar ile ilgili bir taĢkın risk haritası çalıĢmasını hazırlaması/güncellemesi ve/veya bu çalıĢmadan faydalanmak suretiyle değerlendirmeye/gündeme alması, Müdahale Kapasitesi Analizinin yapılması, TaĢkın Riski Altında Olan Alanları Önceliklendirilerek tehlikenin tanımı ve analizinin yapılma nedeni, ölüm ya da yaralanmaya neden olabilecek tehlikelerin detaylı bir Ģekilde sınıflandırılması, tanımlanması, düzenlenmesi ve uygulanacak tüm tedbirlerin tanımlanması ile TaĢkın Yönetim Planının OluĢturulmasının gereğinin ortaya çıktığı görülmüĢtür.
