Abstract:
Yeraltı sularının nitratla kirlenmesi ülkemiz dahil, dünyanın pek çok bölgesinde önemli bir mesele haline gelmiştir. Tarımsal girdi olarak sürekli toprağa giren ve sulama suları ile yıkanıp su kaynaklarını kirleten bu kirleticilerin etkilerinin azaltılması oldukça önemlidir. Kirleticilerin etkilerinin azaltılması için toprağı ve çevreyi kirletmeyen organik bir materyallerin kullanımı son günlerde önemini artırmıştır. Bu amaçla mısır koçanı ve pamuk sapı atıklarından elde edilmiş biyokömürler artan dozlarda (% 0-1.5- 3.0) tınlı tekstürlü bir toprağa 3 tekerrürlü olarak uygulanmış ve uygulama yapılan toprak yıkama kolonuna yerletirildikten sonra 6 hafta boyunca yıkanmıştır. Araştırma sonucunda; 6 haftalık yıkama boyunca biyokömür uygulama dozlarının artmasıyla birlikte yıkama sularının pH değerlerinin düştüğü, EC değerlerinin yükseldiği, süzük miktarlarının azaldığı, yıkama suyu amonyum içeriğinin mısır koçanı uygulanmış toprakların yıkama suyunda % 1.5 dozu uygulamasında kontrole göre % 86 azalış göstermiş, % 3 dozu uygulamasında ise kontrole göre % 95 azalış göstermiştir. Pamuk sapı uygulanmış toprakların yıkama suyunda ise % 1.5 dozu uygulamasında kontrole göre % 84 azalış göstermiş, % 3 dozu uygulamasında ise kontrole göre % 95 azalış göstermiştir. Nitrat içeriğinin mısır koçanı uygulanmış toprakların yıkama suyunda % 1.5 dozu uygulamasında kontrole göre % 70 azalış göstermiş, % 3 dozu uygulamasında ise kontrole göre % 79 azalış göstermiştir. Pamuk sapı uygulanmış toprakların yıkama suyunda ise % 1.5 dozu uygulamasında kontrole göre % 48 azalış göstermiş, % 3 dozu uygulamasında ise kontrole göre % 52 azalış göstermiştir. Haftalık yıkama sayısının artmasıyla birlikte yıkama suyu pH değeri düşerken EC değerinin azaldığı, süzük miktarının önce arttığı sonra azaldığı, yıkama suyu amonyum ve nitrat içeriğinin azaldığı belirlenmiştir. Altı haftalık yıkama sonunda kolonlardan alınan toprakların biyokömür uygulama dozlarının artmasıyla birlikte amonyum içeriklerinin mısır koçanı uygulanmış toprakların % 1.5 dozu uygulamasında kontole göre % 132 artış göstermiş, % 3 dozu uygulamasında ise kontrole göre % 47 artış göstermiş, pamuk sapı uygulanmış toprakların % 1.5 dozu uygulamasında kontrole göre % 19 artış, % 3 doozu uygulamasında ise % 12 artış göstermiştir. Nitrat içeriklerinin ise mısır koçanı uygulanmış toprakların % 1.5 dozu uygulamasında kontrole göre % 41 azaldığı, % 3 dozu uygulamasında ise kontrole göre % 83 azaldığı belirlenmiş, pamuk sapı uygulanmış toprakların % 1.5 dozu uygulamasında kontrole göre % 45 arttığı, % 3 dozu uygulamasında ise % 50 azaldığı belirlenmiştir. Biyokömür uygulanmış ve 6 hafta boyunca yıkanmış kolonların toprak derinliğinin artmasıyla birlikte, uygulamaların toprak amonyum içeriği üzerine etkisiz olduğu belirlenirken, nitrat içeriğinin ise kolon derinliğine bağlı olarak azaldığıbelirlenmiştir. Sonuç değerlere bakıldığında mısır koçanı biyokömür materyalinin azot kayıpları konusunda, pamuk sapına göre daha etkin olduğu değerlendirilmiştir.
