KADIN OKUL YÖNETİCİSİ OLMANIN ZORLUKLARI İLE YAŞADIKLARI MOBBİNG DURUMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Bu araştırmanın amacı, kadın okul yöneticisi olmanın zorlukları ile kadın yöneticilerin yöneticilik yaparken maruz kaldıkları mobbing davranışlarının belirlenmesi ve mobbingle baş etme stratejilerinin değerlendirilmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Şanlıurfa’da görev yapan kadın okul yöneticiliği yapmış ya da yapmakta olan yöneticiler oluşturmaktadır. Araştırmanın çalışma grubu ise Şanlıurfa'da görev yapan yirmi kadın yöneticiden oluşmuştur. Çalışma grubunun belirlemesinde, amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin analizi betimsel analiz yöntemiyle yapılmıştır. Katılımcılardan elde edilen ham veriler Nvivo 10 paket programında analiz edilerek temalar, alt temalar ve kodlar belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre kadın yöneticiler; üstleri, çalışma arkadaşları, öğretmenler ve veliler tarafından çeşitli mobbing davranışlarına maruz kaldıkları tespit edilmiştir. Ayrıca, kadın yöneticilerin toplumsal ön yargı, cinsiyet ayrımcılığı, ev ve çocuklarına ilişkin sorumluluklarından kaynaklı sorunlar yaşadıkları ortaya konulmuştur. Kadın yöneticiler mobbingle baş etme stratejileri olarak iletişim kanallarını kullanmakla birlikte psikolojik güçlendirme tekniklerinden de yararlandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Kadın okul müdürleri baş etme stratejisi olarak mesleki işbirliği kanallarını da etkin kullandıkları görülmüştür. Kadın yöneticiler kendilerini erkek okul müdürlerine göre daha titiz ve detaycı olarak nitelendirmektedirler. Araştırmada, kadın okul yöneticilerinin sayısal olarak azlığına iv ve niceliksel olarak bu temsilin gerekli niteliği yansıtmadığına dikkat çekilmekte, bu düşük temsil durumunu ise kadın yöneticilerin yaşadıkları zorluklardan kaynaklı yöneticilik görevi üstlenmede çekinme davranışı sergilemelerine bağladıkları sonucuna ulaşılmıştır. Kadın yöneticiliğe ilişkin çekinme davranışlarının bir diğer sebep ise ataerkil toplum niteliklerine özgü cinsiyete dayalı toplumsal rol algılarının hala hâkim olduğu ile ilişkili bulunmuştur. Diğer taraftan, yaşanılan mobbing durumlarının ve zorluklarının yaşanılan coğrafi faktörlerin etkili olduğu ve kültürel ve yerel bağlamlarla da örüntülü olduğu görülebilmektedir. Kadın okul müdürleri, bu pozisyonu yürüten ya da aday kadın okul müdürlerine potansiyellerinin ve güçlü yönlerinin farkına varmalarını ve yönetici olma konusunda kendilerine güvenmelerini önermektedirler. Araştırmanın kadın yöneticilere ve yönetici olmak isteyen yönetici adaylarına rehberlik etmesi ve tespit edilen sorunlara ilişkin kaynak oluşturması beklenmektedir.