Özet:
İslâm Peygamberi Hz. Muhammed’in (s.a.s.) ashâbına ve tüm insanlığa yaptığı, “Vedâ Hutbesi” olarak tarihe geçen konuşmasında, tüm insanlığa hak, hukuk, adalet, eşitlik, aile sorumluluğu, insan hakları, haksız kazanç olan faizin yasaklanması, emanetlere riayetin önemi; bireyi, aileleri ve toplumu derinden etkileyen kan davasının kaldırılması, mal mülkiyetinin dokunulmazlığı, şeytandan ve tuzaklarından sakındrılması gibi fert ve toplum açısından son derece önem arz eden mesajlar vermiştir. Hz. Peygamber’in Vedâ Hutbesi, Kur’an’ın içermiş olduğu insan hak, hukuk ve sorumluluklarının bir nevi özü mahiyetinde olup tüm insanlığı ilgilendiren mesajlar içermektedir. Bu açıdan bakıldığında Vedâ Hutbesi evrensel insan hakları konusunda verilmiş ve kayıt altına alınmış “İlk İnsan Hakları Beyannamesi” mesabesindedir. Vedâ Hutbesi’nde verilen mesajlar en genel tasnifiyle üç noktada yoğunlaşmaktadır: Bireyi, aileyi ve toplumu ilgilendiren hususlar; ekonomik ve toplumsal meseleler; geleceğe yönelik mesajlar. Bizim tespitlerimize göre Vedâ Hutbesi’yle ilgili Tefsir Ana Bilim Dalında henüz yapılmış bir çalışma bulunmamaktadır. “Vedâ Hutbesi’nin Kur’ânî Temelleri” çalışmamız bu alandaki boşluğu bir nebzede olsa doldurmaya katkı sunmayı hedeflemektedir. Çalışmamız bir giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında aştırmanın konusu, amacı ve önemi yer almaktadır. Çalışmamızın birinci bölümünde Hz. Peygamber’in hutbeleri, sünnet, sünnetin tanımı ve çeşitleri, Kur’an’a göre durumu ele alınmıştır. Çalışmamızın ikinci bölümünde ise Vedâ Hutbesi’de verilen sosyal, aile ve iktisadi hayata dair; kavmiyetçiliğin yasaklanmasına ve sırat-ı müstakimden ayrılmamak için V Kur’an ve sünnete sarılmaya ilişkin verilen mesajlar, bu mesajların Kur’ânî referansları ve müfessirlerin bu refereanslara yönelik yorumları yer almaktadır. Vedâ Hutbesi’nde verilen mesajların tamamının Kur’an’da geçiyor olması Hz. Peygamber’in Kur’an’ın ilk müfessiri olduğunu dolayısıyla vefatından sonra ise onun sünnetinin Kur’an’ın tefsiri olduğunu göstermektedir.
