Özet:
Bu çalışmada, daha önce lif renk değerleri ölçülen 3 yeşil, 3 kahverengi ve 2 beyaz olduğu saptanan pamuk genotipleri ile bu anaçların Griffing (1956) yarım diallel kantitatif genetik analiz metoduna göre oluşturulan 28 adet F1 melez kombinasyonu ile populasyon oluşturulmuştur. Oluşturulan populasyon incelenen özellikler yönünden genel ve özel uyum yetenekleri, heterosis, heterobeltiosis değerleri ve diğer genetik parametreler yönünden değerlendirilerek; ıslah çalışmaları için uygun ebeveyn ve melez kombinasyonlarının saptanması amacı ile 2019 ve 2020 yıllarında GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü’ne ait deneme alanında yürütülmüştür. Ön varyans analizi sonuçlarına göre incelenen bütün özellikler yönünden oluşturulan melez populasyonunda varyasyonun yeterli olduğu saptanmıştır. Oluşturulan populasyonda üzerinde durulan 19 adet özellik bakımından genel ve özel uyuşma yeteneği etkileri incelenen tüm özellikler için önemli bulunmuştur. Araştırmada; odun dalı sayısı, ilk meyve dalı boğum sayısı, tek koza kütlü ağırlığı, 100 tohum ağırlığı, erkencilik oranı, kütlü pamuk verimi, çırçır randımanı, lif verimi, lif uzunluğu, lif inceliği, lif kopma dayanıklılığı, iplik eğrilebilirlik indeksi (SCI), lif renk açıklık değeri L*, lif renk a* ve lif renk b* değerleri özellikleri yönetiminde eklemeli, bitki boyu, meyve dalı sayısı, koza sayısı, lif uniformite oranı özellikleri yönetiminde ise hem eklemeli hem eklemeli olmayan gen etkileri önemli bulunduğu saptanmıştır. Tek koza kütlü ağırlığı, çırçır randımanı, lif uzunluğu, lif kopma dayanıklılığı, lif uniformite oranı ve iplik eğrilebilirlik indeksi (SCI) için Candia; erkencilik oranı, kütlü pamuk verimi, lif verimi, lif inceliği ve lif renk açıklık değeri L* için ST 498; bitki boyu ve odun dalı sayısı için GS-741; koza sayısı için GS273 ve ST 498; meyve dalı sayısı için GS-223; ilk meyve dalı boğum sayısı için GS-273, GS-675 ve GS-741; 100 tohum ağırlığı için GS-372; lif renk a* GS-416; lif renk b* değeri için GS-675 pamuk çeşitleri en iyi genel uyuşma yeteneği etkisi gösteren ebeveynler olduğu tespit edilmiştir.
