Abstract:
Yabancı otlar, iklime ve kullanılan çeşide ek olarak mahsul verimini düşüren en önemli faktörler arasındadır. Farklı kültür bitkilerinin herbisitlere dirençli çeşitleri, son dönemde yabancı ot mücadelesini kolaylaştırmıştır; Bu nedenle mevcut germplazmada doğal direncin tespit edilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, farklı mercimek çeşitlerinin, yani ‘Fırat 87’, ‘Çağıl’ ve ‘Altıntoprak'ın imazamox herbisitine doğal toleransının belirlenmesi ve EMS (etil metan sülfanat) ile imazamox herbisitine tolerans için mercimek mutant genotiplerinin elde edilmesi için en toleranslı çeşitlerin seçilmesidir. Doğal tolerans tespit çalışmaları sonuçları, ’Fırat 87‘ çeşidinin imazamoksa en toleranslı, ’Çağıl' çeşidinin ise en duyarlı olduğunu ortaya koydu. ‘Çağıl’, ‘Altıntoprak’ ve ‘Fırat 87' için İ50 değerleri sırasıyla 14.05, 23.00 ve 38.47 ml/ha idi. Seçilen ’Fırat 87' tohumlarına 5 µM ve 10 µM EMS solüsyonları uygulandı. EMS uygulamalarından sonra ’Fırat 87' M2 üretimi tarla koşullarında yetiştirilerek imazamox herbisit (100ml/da) ile işleme tabi tutulmuştur. Hayatta kalan bitkiler hasat edilmiştir. M3 nesli kontrollü sera koşullarında ekildi ve farklı dozlarda ımazomox herbisit ile muamele edildi. Deneyde altı farklı imazamox dozu, uygulama yapılmayan kontrol ve önerilen dozun ¼, ½, 1, 2 ve 4 katı kullanıldı. Herbisit, bitkiler 4-6 yapraklı döneme geldiğinde uygulandı. Bitki örnekleri, herbisit uygulamasından 28 gün sonra toprak üstü kısımları hasat edilerek toplanmıştır. Genotipin herbisite tepkisi, bitki boyunun bir büyüme belirtisi olarak ölçülmesi ve 1-5 ölçek kullanılarak görsel puanlama yoluyla değerlendirildi. Toplanan örneklerin yaş ve kuru ağırlıkları kaydedildi. Toplanan veriler SAS istatistik yazılımı ile analiz edilmiştir. Test edilen çeşitler arasındaki farkları çıkarmak için varyans analizi kullanıldı ve popülasyonun yarısını (I50) etkileyen dozu belirlemek ve doz-tepki eğrileri oluşturmak için log-lojistik regresyon analiz modeli kullanıldı. Sonuçlar, ‘Fırat 87'nin M5 jenerasyonundaki bazı bitkilerin belli seviyevelerde tolerant ve imazamox herbisitine toleranslı olduğunu ortaya koydu. ALS deneyi, kırmızı mercimek optik yoğunluk değerlerinin (OD) artan imazamoks konsantrasyonu ile hızla azaldığını ortaya koydu. Kırmızı mercimek için% 50 ALS aktivitesinin inhibisyonu 8.18 iken kontrol için 7.23 idi. Bu çalışmada tanımlanan orta derecede toleranslı ve toleranslı bitkiler, herbisit toleranslı mercimek çeşitlerinin geliştirilmesi için ıslah programlarında kullanılabilir.
