dc.description.abstract |
Çalışmamızda İslâm dünyasının ve Anadolu’nun en yaygın ve faal olan tarîkatlarından
Kâdirî tarîkatının tarihi süreç içerisinde Urfa’ya gelişini, yerleşmesini ve Kâdirî
tarîkatının Urfa kültürü üzerindeki etkilerini aktarmaya çalıştık. Kâdirî Tarîkatı
Hâlisiyye Kolu’nun Urfa halifesi Dede Osman Avnî ve Hâlisiyye Kolu’nun kendileri
vesilesiyle Anadolu’ya yayılmasının sağlayan Dede Osman Avnî’nin halifelerinden
bahsettik. Kâdirî tarîkatının Urfa’ya gelmesini ve yayılmasını sağlayan halifelerini
tanıtmayı esas almaktadır. Çalışmamız, bir giriş ve iki bölümden oluşmaktadır.
Urfa’nın geçmişini anlatan kısa bir girişten sonra, tarîkatlar öncesi dönemde Urfa’da
bulunan ilk dönem zâhidleri ve zâviyelerini ve faaliyetleri bulunan diğer tarîkatları
aktarmaya çalıştık. Kâdirî tarîkatı, Abdülkâdir-i Geylânî’nin vefatından sonra
mürîdleri ve sevenleri Geylânînin sufî anlayışını ve hâlini yaşatmak için on ikinci yüz
yılda Kâdiri tarîkatını kurdular. Kâdirî tarîkatı, İslâm coğrafyasının her bölgesinde
müntesib bulan önemli bir tarîkattır. Tarîkatın merkezinin Urfa’ya yakın olması
tarîkatın ilk dönemlerden beri Urfa’da varlık göstermesine ve Anadolu’ya Urfa
üzerinden girmesine ve yayılmasına vesile olmuştur. Birinci bölümde, Kâdirî Tarîkatı
Hâlisiyye Kolu’nun Urfa’ya gelmesine ve yerleşmesine oradan da Anadolu’ya
yayılmasını sağlayan Abdurrahmân Hâlis et-Talebânî’nin halifesi Dede Osman Avnî
ve halifeleri, Ömer Hüdâyî Baba, Halil Hafız, Antepli Mustafa, Besnili Halil Baba ve
Sarı Şeyh Mustafa’ya değindik. Yine Dede Osman Avnî vesilesiyle yüz yıllardır
devam eden Dergâh cami zikrine ve icrâ şekline değindik. Yine aynı bölümde Kâdirî
tarîkatının Urfa’da faaliyetlerinin yerleşmesine öncülük eden ve Sâkıbiyye Tekkesini
kuran, hem Kâdirî tarîkatının Urfa’da yayılmasını hem de Urfa’nın önemli şairlerinin
yetişmesini sağlayan Sâkıb Efendi ve Sâkıbiyye Tekkesi’ni, yine Abdurrahmân Hâlis
et-Talebânî’nin halifelerinden olup, bir dönem Sâkıbiyye Tekkesi’nde postnişînlik
V
yapan Abdülkâdir Erbilî’yi ve Urfa’da faaliyet gösteren diğer önemli Kâdirî şeyhlerini
zikrettik.
İkinci bölümde ise çalışmamızın asıl gayesini taşıyan ve günümüzde Urfa’da Kâdirî
tarîkat geleneğini devam ettiren temsilcileriyle yaptığımız röportaj, mülakat ve gözlem
deneyimleri sonucu elde ettiğimiz bilgileri sunmaya çalıştık. Ayrıca, gerek tez konusu
belirlememde ve tez yazım sırasında karşılaştığım zorluklarda bana rehberlik ederek
bu zorlukların üstesinden gelmeme yardımcı olan danışmanım Doç. Dr. Ali Tenik
hocama, bana güvenen ve beni her koşulda destekleyen değerli aileme teşekkürü bir
borç bilirim. |
en_US |