Özet:
Araştırma, 2017 yılında Harran Üniversitesi Osmanbey Kampüsü Ziraat Fakültesi Araştırma ve Uygulama Alanında, ikinci ürün koşullarında bazı ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinde farklı azot dozlarının verim ve verim unsurları üzerine etkisini araştırmak amacıyla tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Her parsel dört sıralı, sıra arası 70 cm ve sıra üzeri mesafe ise 25 cm olarak ekilmiştir. Ayçiçeği çeşitleri (Bosfora, P64LE119 ve LG5582) ana parselleri, azot dozları (0, 5, 10, 15, 20 kg/da) ise alt parselleri oluşturmuştur. Çalışmada; çıkış tarihi, tabla oluşumu başlangıcı, çiçeklenme süresi, tane dolumu gün sayısı, fizyolojik olum, bitki boyu, tabla çapı, bitkide tane verimi, bin tane ağırlığı, kabuk oranı, tohum verimi, hektolitre ağırlığı, protein oranı ve yağ oranı özellikleri incelenmiştir. Çalışma sonucunda; denemeye alınan ayçiçeği çeşitlerinin incelenen özelliklerinden, en erken çıkış gün sayısı 15 ve 20 kg/da N, en erken tabla oluşum başlangıcı, çiçeklenme süresi ve tane dolumu gün sayısı Bosfora çeşidinden ve 20 kg/da N uygulamasından, en erken fizyolojik olum P64LE119 çeşidinden, en yüksek bitki boyu LG5582 çeşidinden ve 15 ve 20 kg/da N uygulalarından, en geniş tabla çapı, LG5582 çeşidinden ve 20 kg/da N uygulamasından, bitkide en yüksek tane verimi LG5582 çeşidi X 15 kg/da N interaksiyonundan, en yüksek bin tane ağırlığı P64LE119 çeşidinden ve 20 kg/da N uygulamasından, en yüksek tohum verimi LG5582 çeşidinden, en yüksek hektolitre ağırlığı 15 ve 20 kg/da N uygulamalarından, en yüksek protein oranı Bosfora çeşidinden, en yüksek yağ oranı ise 15 kg/da N uygulamasından elde edilmiştir. Kabuk oranı üzerine çeşitler ve azot dozları arasında herhangi bir farklılık bulunamamıştır. Dekara tohum verimi 360.68 kg/da ile 439.54 kg/da arasında değişim göstermiştir. En yüksek tohum verimi 439.54 kg/da ile LG5582 çeşidinden ve yağ oranı ise % 50.76 ile dekara 15 kg azot dozu uygulamasından elde edilmiştir. Tohum verimi ve yağ oranı bakımından LG5582 çeşidi ve dekara saf olarak 15 kg/da N uygulamasının önerilmesi sonucuna ulaşılmıştır.
