Özet:
Bu çalışma 2019 yılında Şanlıurfa Mardin Karayolunun 10' uncu km' sinde yer alan yüksek gerilim hat altındaki topraklarda yüksek gerilim hatlarının neden olduğu toprak sağlık parametrelerine (organik karbon, inorganik karbon, çözülebilir karbon ve azot, ekstrakte edilebilir azot ve karbon, mikrobiyal biyomas karbon, mikrobiyal biyomas azot vb.) etkisini saptamak amacıyla yürütülmüştür. Yüksek gerilim hattı altındaki topraklardan gayeli örnekleme yöntemine göre, sehim denilen orta noktasını referans alınarak mesafeye bağlı olarak T şeklinde (0 – 15 cm) derinlikte 24 adet örnek alınmıştır. Alınan örnekler, laboratuvarda analiz edilmiş ve sağlık parametreleri açısından incelenmiştir. Yüksek gerilim hatları hem üstünden geçtiği tarım arazisinde hem de etrafına ısı yoluyla yaydığı radyasonik etkiyle toprakların kalite parametreleri üzerinde olumsuz etki bıraktığı gözlemlenmiştir. Tel ortasından başlayarak telden uzaklaşarak alınan örneklerin toplam azot içerikleri üzerine elektromanyetik alan şiddeti (EMAŞ) ile elektriksel alan şiddeti (EAŞ) etkisi görülmezken (p> 0.01 - 0.05), tel ortası örneklerde EMAŞ ile EAŞ etkisi önemli düzeyde bulunmuştur (p< 0.01 - 0.05). Telin geçtiği alt noktalardaki toprak örneklerinin mikrobiyal biyomas azot (MBN) 13.4 - 42.2 mg N kg -1 toprak içeriklerinin üzerinde, EMAŞ ile EAŞ arasında ters bir korelasyon saptanmıştır (p<0.01 - 0.05). Tel altı örneklerde çözülebilir azot 16.7 - 46.5 mg N kg -1 toprak içeriklerinin üzerinde, EMAŞ ile EAŞ arasında ters ilişki saptanmıştır (p<0.05). Tel ortası örneklerinin çözülebilir azot 11.1 - 25.3 mg N kg -1 toprak içerikleri üzerinde EAŞ etkisi pozitif olarak görülmüştür (p<0.05). Tel altındaki toprak örneklerinin mikrobiyal biyomas karbon (MBC) içerikleri 44 - 220 mg C kg -1 toprak içerikleri üzerinde EAŞ' nin etkisi görülmezken, EMAŞ' nin önemli düzeyde etkisi görülmüştür (p<0.05). Tel altından alınan çözülebilir karbon 105.9 -132.8 mg C kg -1 toprak içeriği üzerinde EAŞ ile doğru, EMAŞ ile ters orantılı olarak değişmiştir (p<0.01). Tel ortasındaki örneklerde çözülebilir karbon 85.0 -127.5 mg C kg -1 toprak içerikleri üzerinde EMAŞ ile EAŞ' inin çok önemli etkisi olduğu görülmüştür (p<0.01).
