Abstract:
Amino asitler, peptidlerin ve proteinlerin temel bileşenleridir. Yirmi önemli amino asit, peptitler ve proteinler içerdiği için yaşam için çok önemlidir ve dünyadaki tüm canlılar için yapı taşları olarak bilinir. Protein sentezi için kullanılırlar. Amino asitler bir insan vücudunun sağlığını korumak için zorunludur. Amino asitlerin yetersiz olması durumunda, protein sentezi duracaktır. Bunun sonucunda insan yorgunluk, sinirlilik, hormonal dengesizlikler ve hatta bazen depresyon yaşayabilir. Amino asitleri, insanların bunları diyet yoluyla elde edip etmemeleri de dahil olmak üzere çeşitli özelliklere göre esansiyel ve esansiyel olmayan aminoasitler olarak sınıflandırır. Vücudun sentezleyemediği amino asitlerin besinler yolu ile karşılanması gerekmektedir. Sağlıklı bir yaşam için esansiyel aminoasitlerin diyetle(beslenme) alınması gereklidir. Balıketi, beslenme değeri ve özellikle protein kalitesi bakımından örnek bir gıdadır. Et, süt, yumurta yanında balık, en önemli yüksek değerli protein kaynağıdır. Balıketi yüzde 18-20 oranında protein içermektedir. Gıdalarla alınan protein organizmada hem yapı taşı olarak hem de ısı ve enerji üretimi için kullanılırlar. Balık proteinleri, vücut dokularının korunması ve gelişmesi için bütün esansiyel aminoasitleri (lösin, izolösin, lizin, valin, methiyonin, fenilalanin, treonin, triptofan, histidin, arginin) bünyelerinde bulundururlar. Bu çalışmada Fırat lokalitesinde yaşayan Arabibarbus grypus ve cyprinus carpio türleri tatlı su balıklarının serbest aminoasit profilinin karşılaştırılması amaçlanmıştır. Bu çalışmada tek lokaliteden ağlarla cyprinus carpio ve Arabibarbus grypus toplandı, her balığın 100 mg kas dokusu alnınarak LC-MS/MS (shimadzu) yöntemiyle incelendi. Çalışmada esansiyel, esansiyel olmayan toplam 33 farklı aminoasit profili incelendi. Çalışma sonucunda Fırat lokalitesinden toplanan cyprinus carpio türünün aminoasit profili en çok, gly ve histidin Arabibarbus grypus türünün aminoasit profili ise yine histidin ve gly aminoasitlerinin yüksek miktarda olduğu tespit edildi. Fırat lokalitesinde esansiyel amino asitler esansiyel olmayanlara göre kıyaslandığında, her iki balık türünde de amino asit miktarı esansiyel amino asitlerde daha çok bulunmaktadır. Esansiyel olmayan aminoasitlerde de Fırat lokalitesinde her iki balık türünde de düşük miktarda içerdiği gözlenmiştir.
