Özet:
Kentler, sürekli olarak yenilenme ve dönüşüm içerisindedirler. Kentlerdeki hızlı gelişim, nüfus artışı gibi etkenler konut ihtiyacını artırmıştır ve gecekondu alanlarının oluşmasına yol açarak düzensiz yapılaşmayı meydana getirmiştir. Buna bağlı olarak düzensiz yapılaşmayı ve yerleşmeler üzerindeki her türlü tehdidi önlemek, çevresel kaliteyi yükselterek yaşanabilir refah seviyesi yüksek ortamlar oluşturmak için kentsel dönüşüm gerekli kılınmıştır. Tez çalışması boyunca birçok kaynak taranıp, kentsel dönüşümün tanımı, örnekleri ve etkileri araştırılmıştır. Kentsel dönüşümün öncesi ve sonrasına ait görüntüler, hava, su, kanalizasyon, gürültü, mimari yapı, sosyal ve kültürel çevre, ulaşım, hafriyat ve katı atık durumu elde edilen sayısal verilerle kıyaslanmıştır ve Diyarbakır Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden elde edilen bilgiler ışığında çalışmaya dâhil edilmiştir. Kentsel dönüşüm kavramı, kentsel dönüşümün gerekliliği, çevre üzerine etkileri, incelenerek bazı sonuçlara varılmıştır. Araştırmaya konu olan kentsel dönüşüm sonucunda bölgede fiziksel değişiklikler olmaksızın ekonomik, kültürel ve sosyal değişimlerin olduğu üzerinde durulmuştur. Kentsel dönüşümün çevresel etkileri (hava kirliliği, gürültü kirliliği, altyapı ve kanalizasyon, su kirliliği, görüntü kirliliği, hafriyat ve katı atık durumu, ulaşım, sosyo-kültürel yapı) gibi kavramlar hakkında çeşitli araştırmalarda bulunulmuştur. Özellikle kentsel dönüşümün sürdürülebilirlik boyutu, dünyada ve Türkiye' deki kentsel dönüşüm süreçleri esas alınmıştır. Bu çalışmada, Diyarbakır'ın Sur İlçesindeki kentsel dönüşüm uygulaması çevre ve kentleşme sorunları açısından incelenmiştir. Bilindiği üzere Suriçi kenti birçok kültür ve medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Kentte bulunan geleneksel evler bölgenin iklim şartlarına uygun olarak ve mahremiyet duygusu ön planda tutularak inşa edilmiştir. Suriçi bölgesindeki yoğun nüfus artışı, bilinçsiz kullanıcılar ve en önemlisi 2015 yılında başlayıp 2016 yılında sona eren terör olayları Geleneksel evlerin ve kentin özgün dokusunu büyük oranda bozmuştur. Bu nedenle bölgede kentsel dönüşüm uygulaması başlatılmıştır. Dönüşümün sonucunda; insanların bölgedeki refah düzeyi artmıştır, eskiden düzensiz olan yapılaşma düzenli bir hal almıştır. Buna bağlı olarak birçok çevresel soruna çözüm getirilmiştir. Bunun yanında İnsanlar ve çevre açısından bazı olumsuzluklar da yaşanmıştır. Eski tarihi dokunun tahrip olması, çevresel sorunlar, insanların yer değiştirmesinden kaynaklı sosyal sorunlar yaşanmıştır. Tüm bunlar ayrıntılı bir şekilde incelenerek kıyaslamalar ışığında yorumlanıp değerlendirmeye sunulmuştur.
