Özet:
Bu çalışma ile tavşanlarda deneysel olarak oluşturulan Deksmedetomidin-Ketamin (DK) ve Ksilazin-Ketamin (KK) kombinasyonlarının hematolojik ve klinik parametrelere olan etkileri belirlenerek cerrahi anestezi kalitesinin karşılaştırılması amaçlanmıştır. Çalışmada yaşları 11-12 aylık, ağırlıkları 2500-3000 g arasında değişen 16 adet Yeni Zelanda ırkı erkek tavşan kullanıldı. Tavşanlar rastgele 8'li 2 gruba ayrıldı. Birinci gruptaki tavşanlara 25 µg/kg dozda deksmedetomidin ve 30 mg/kg dozda ketamin kasiçi yolla uygulanırken 2. gruptaki tavşanlara 4 mg/kg dozda ksilazin ve 30 mg/kg dozda ketamin kasiçi yolla uygulandı. Her bir tavşanda arteriel kan basıncını takip etmek için merkezi kulak arterine (A.auricularis) 20 G intraket yerleştirildi ve işlemler boyunca yerinde bırakıldı. Hastabaşı monitörüyle vital değerlere ilişkin nabız, solunum sayısı, rektal sıcaklık, sistolik kan basıncı (SKB), diyastolik kan basıncı (DKB) ve oksijen saturasyonu (SpO2) değerleri anestezi öncesi (0), 5, 10, 15, 30, 45, 60, 75, 90, 105 ve 120. dakikalar da kaydedildi. Kan gazı ve elektrolit değerlerin analizi için anestezi öncesi (0), 5, 10, 15, 30, 60, 90 ve 120. dakikalarda kan örnekleri alındı. Arteriyel kan gazları ve elektrolit bulgulara ilişkin pH, pCO2, P02, cHCO3, BE (ecf), cSO2, Na+, K+, Ca+, Cl-, cTCO2, AGaPK, Hct, cHgb, BE(b), glikoz, laktat, kreatin değerleri ölçüldü. Anestezi derinliklerinin belirlenmesinde doğrulma refleksi, kulak sıkma refleksi, pedal refleks, çene kası tonusu ve palpebral reflekslerin kaybolma ve geri kazanılma süreleri belirlendi. Ölçülen değişkenler bakımından gruplar arası farklılığın önem testi % 5 yanılma payı ile Mann-Whitney U testi kullanılarak, tekrarlı ölçüm yapılan özellikler ise Freidman testi ile analiz edildi. Anlamlı farklılık bulunan özelliklerde ikili karşılaştırmalar ise Wilcoxon eşleştirilmiş iki örnek testi ile değerlendirildi. Vital bulgulara ilişkin yapılan değerlendirmede nabız ve SPO2 değerleri haricinde solunum sayısı, rektal sıcaklık, SKB, DKB değerleri yönünden DK ve KK uygulama grupları arasındaki farklılık istatistiksel olarak önemsiz bulundu (p>0,05). DK ve KK uygulama grupları arasındaki istatistiksel farklılık nabız sayısı/dk bakımından 5, 10 ve 15. dakikalardaki değerler açısından önemli (p<0,05), SpO2 (%) bakımından sadece 120. dakikadaki değerler açısından önemli kaydedildi (p<0,05). Arteriyel kan gazları ve elektrolit bulgulara ilişkin yapılan değerlendirmede glikoz ve cSO2 değerleri haricinde pH, pCO2, P02, cHCO3, BE (ecf), Na+, K+, Ca+, Cl-, cTCO2, AGaPK, Hct, cHgb, BE(b), laktat, kreatin değerleri yönünden DK ve KK uygulama grupları arasındaki farklılık istatistiksel olarak önemsiz bulundu (p>0,05). Arteriyel kanda glikoz (mg/dL) bakımından DK ve KK uygulama grupları arasındaki değerlendirmede istatistiksel olarak 5. dakikada önemli (p<0,05), cSO2(%) bakımından 0 ve 60. dakikalardaki farklılık istatistiksel olarak önemli bulundu (p<0,05). Reflekslere ait DK ve KK uygulama grupları arasındaki değerlendirme istatistiksel olarak önemli bulunmadı (p>0,05). Sonuç olarak deksmedetomidin-ketamin ve ksilazin-ketamin kombinasyonlarının vital parametreler, kan gazları ve elektrolit değerler ile refleks bulgular yönünden benzer etkilere sahip olduğu gözlendi. Yetişkin sağlıklı tavşanlarda 25 μg/kg deksmedetomidin (IM) ve 30 mg/kg ketamin (IM) kombinasyonunun küçük cerrahi işlemler için komplikasyonsuz anestezi sağlayabileceği kanısına varıldı.
