Özet:
Mısır Biti, [Sitophilus zeamais Motchulsky (Coleoptera: Curculionidae)], Türkiye' de depolanmış mısırın önemli zararlılarından birisidir. Bu çalışma, ülkemizde bol miktarda rezervi bulunan yerli diyatom topraklarının S. zeamais erginlerine karşı insektisidal etkisinin araştırılmasına yönelik yapılmıştır. Bu amaçla, Aydın ve Ankara illerine ait yerli diyatom toprakları ile yurt dışı kökenli ticari olarak satılan SilicoSec® markalı diyatom toprağı çalışmada kullanılmıştır. Denemeler kontrollü şartlarda iki farklı sıcaklık (25 ve 30°C) ve %50±65 nem ortamında yürütülmüştür. Çalışmada Dekalb 6664 dane mısır çeşidi üzerinde üç farklı diyatom toprağının 0 (kontrol), 1000, 1500 ve 2000 ppm dozu olmak üzere dört farklı dozu, dört tekerrürlü olarak S. zeamais erginleri üzerindeki biyolojik etkinliği denenmiştir. Diyatom toprağı uygulamalarından 2, 3, 5, 7, 14 ve 21 gün sonra sayımlar yapılarak S. zeamais' in ölüm oranları kayıt edimiştir. Denemeler sona erdikten 60 gün sonra ise yeni nesil (F1) döl verimi her bir uygulama için ayrı ayrı belirlenmiştir. Çalışma sonucunda, 25°C sıcaklıkta S. zeamais üzerinde insektisidal etkisi en yüksek Ankara diyatomu 14. günde 2000 ppm dozunda %100 olarak gerçekleşmiş, bunu sırasıyla Aydın diyatomu ve SilicoSec® takip etmiştir (%99.0 ve %90.1). Diyatom topraklarının S. zeamais üzerinde insektisidal etkinliğindeki artış, uygulama dozlarının, diyatoma maruz kalma süresi ve sıcaklık artışı ile paralellik göstermiştir. Buna göre 30°C sıcaklıkta en yüksek insektisidal etki %100 ile 14. günde 2000 ppm dozda Ankara ve Aydın diyatomu göstermiş, bunu takiben SilicoSec® ise %97.9 oranında etkili olmuştur. Ankara diyatomu 21. günde her üç doz için de %100 ölüm gerçekleştirdiğinden daha başarılı bulunmuştur. Her iki sıcaklıkta ve denemeye alınan tüm diyatom toprağı ve dozlarında yeni nesil ergin çıkışı meydana gelmiş, ancak kontrol grubundaki çıkışlara kıyasla daha düşük oranda gerçekleşmiştir. Yeni nesil ergin çıkışı, 25ºC sıcaklıkta Ankara 2000 ppm'de %1 olarak, 30ºC sıcaklıkta ise Ankara 1500 ve 2000 ppm aynı oranda %0.5 olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak yerli diyatomların S. zeamais erginleri üzerinde etkili ve ümitvar olduğu, bu sebeple Ankara ve Aydın diyatom topraklarının depolanmış mısırda S. zeamais'in kontrolünde başarılı bir şekilde kullanılabilme potansiyeline sahip olduğu düşünülmektedir.
