Ezidilerde kültürel farkındalık: Viranşehir ilçesi örneği / Cultural awareness of Ezidi: Viranşehir district example

Abstract

Bu çalışmanın konusunu, Ezidilerin Viranşehir ilçesinde mahallelere dağılışını, demografik bilgilerini, kendileri ile ilgili bilgi düzeylerini, inanç ve ibadetlerini, yasak ve haramlarını, toplumsal yaşayışlarını, diğer gruplarla sosyal ilişkilerini, geleceğe dair umut ve beklentilerinin incelenmesi oluşturmaktadır. Viranşehir ilçesinde son yıllarda giderek nüfusları azalmakta olan Ezidilerin toplumsal yaşayışlarını belirleyerek kayıt altına almak ayrı bir önem taşımaktadır. Bu çerçeveden hareketle bu çalışmanın amacı; Ezidilerin kültürü, kökeni, kimliği, dili, tarihi ve yaşadıkları coğrafyalar hakkında bilgi vererek bir alan çalışmasıyla (Viranşehir ilçesi) yaşam biçimlerini bütün boyutlarıyla ortaya koymaktır. Tez çalışmasında hem birincil hem de ikincil veri kaynaklarına başvurulmuştur. Çalışmaya literatür taraması yapılarak başlanılmış ve özellikle Ezidiler ve Viranşehir ilçesi ilgili yapılan daha önceki çalışmalar detaylı bir şekilde incelenmiştir. Konu ile ilgili istatistiki veriler başta Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) olmak üzere ilgili kamu kurum ve kuruluşlardan temin edilmiştir. Araştırmada birincil veri olarak öncelikle önceden hazırlanan yapılandırılmış anket formu uygulanmıştır. Ayrıca çalışmada gezi, gözlem, inceleme ve görüşmeler de yapılmıştır. Viranşehir ilçesinde Ezidilerin yoğun yaşadıkları ilçe merkezinde ve 5 kırsal mahallesinde (Burç, Oğlakçı, Bozca, Kavurga, Üçgül) önceden yapılandırılmış anket formu kullanılarak "yüz yüze görüşme yöntemi" ile 60 kişiyle görüşülmüştür. Çalışmada elde edilen veriler, öncelikle SPSS (22.0) paket programında analiz edilip raporlandırılmıştır. Ayrıca Ezidilerin mekânsal dağılışını göstermek, başka bir ifade ile tematik haritalar oluşturmak için de Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ArcMap 10.3 paket programı kullanılmıştır. Bu çalışmanın sonucunda; Ezidilerin yaşam tarzları, mekânsal dağılışları, Sosyo-ekonomik yapıları, göç eden Ezidilere bakış açıları, güncel yerleşme durumları belirlenmiştir. Bunlara ek olarak çalışmada dini yapılanmaları, yaratılış mitolojileri, yeme-içme alışkanlıkları, kutsal kitapları, söylenmesi yasak olan sözcükleri, inancı dışında başka bir dine mensup biriyle evlenmesini kabul etme durumu, diğer inanç gruplarıyla sosyal ilişkileri ile kendilerini nasıl tanımladıkları gibi konularda birçok bilginin yanlış veya eksik bilindiği tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Ezidiler, Ezidilerin Yaşam Biçimleri, Ezidilerin İnancı, Viranşehir İlçesi