Edebiyat sosyolojisi bağlamında Gülten Akın ile Nâzik el-Melâike'nin şiirlerinin karşılaştırılması / A comparison of the poetry of Gülten Akin and Nâzik el-Malâika in the context of literature sociology

Abstract

Karşılaştırmalı edebiyat ve edebiyat sosyolojisi kavramları, son zamanlarda akademik çalışmalarda giderek önem kazanmıştır. Bu nedenle bu çalışma, her iki kavramın temel özelliklerine dayandırılarak oluşturulmuştur. Bu çalışmanın konusu, Arap edebiyatı ile Türk edebiyatının Modern Dönem şairlerinden olan Nâzik el-Melâike ile Gülten Akın'ın şiirlerinin edebiyat sosyolojisi bağlamında karşılaştırılmasıdır. Bugüne dek el-Melâike ve Akın üzerine birçok çalışma yapılmış ama bu iki şair karşılaştırılmamıştır. Bu karşılaştırmanın amacı; her iki şairin sosyolojik konulara şiirlerinde yer verirken gösterdikleri benzerlik ve farklılıklara dikkat çekmektir. Edebi ürünlerin sosyolojik arka planına ışık tutmak suretiyle şiirlerin taşıdıkları anlamı geniş açılarla yorumlamak çalışmanın temel hedeflerindendir. Her iki şairin şiirlerinde en çok yer alan sosyolojik konuların başlıkları belirlenerek bununla ilgili olan şiirler incelenmiş, bu nedenle şiirlerin biçimsel özellikleri göz ardı edilmiştir. Ayrıca şairlerin bireysel izlekli şiirleri de çalışmanın dışında tutularak toplumsal meselelerin yoğun olarak işlendiği şiirler ele alınmıştır. Bunların yanı sıra, çalışmada her iki şairin hayatına, yaşadıkları dönemin özelliklerine ve şiire olan bakış açılarına da değinilmiştir. Ayrıca edebiyat-toplum, şiir-toplum ve kadın şair-toplum ilişkisi de çalışmada ele alınan diğer konular arasındadır. Bu karşılaştırmanın sonucunda; Nâzik el-Melâike ile Gülten Akın'ın şiirlerinin oluşumunda ülke koşullarının belirleyici bir rol oynadığı tespit edilmiştir. Şairlerin yaşadıkları dönemde Türkiye ile Irak özelinde değişiklik gösteren sosyolojik gerçeklere koşut olarak şairlerin tutumlarında da değişiklik olduğu göze çarpmıştır. Çalışmada, şair, şiir ve toplumsal koşullar arasındaki ilişki tespit edilmeye çalışılmış; buna dayanarak yorum ve çıkarımlarda bulunulmuştur. Bu çalışma ile edebiyat sosyolojisi bağlamında değerlendirilen edebi ürünlerin sunduğu istifade alanının genişlediği sonucuna varılmıştır. Ayrıca karşılaştırmaya konu olan isimlerin bu yöntemle ele alındıkları zaman, ürünlerinin ve dönem özelliklerinin belirginleştiği gözlemlenmiştir.