Kur'an-ı Kerim'de duyular için kullanılan ifadelerin Arap Dili ve Belâgatı bağlamında değerlendirilmesi / The evaluation of expressions used for senses in the Qur'an in the context of Arabic Language and Literature

Abstract

Bu çalışmada, Allah'ın insanoğluna bahşettiği ve insanı insan yapan beş duyunun birbiri ile olan ilişkisi edebi bir açıdan ele alınmıştır. Bu edebi sanat, Arap dilinde ''Terâsulu'l-Havâs'', Türkçe ifade ile ise ''Duyular Arası İlişkiler Teorisidir.'' Söz konusu sanat, Kur'an-ı Kerim ayetleri ve çeşitli şairlerin şiirleri temel alınarak, edebi ve sanatsal bir bakış açısı ile incelenmiştir. Duyular arası ilişkiler teorisi kapsamında ele alınan çalışmanın birinci bölümünde; Terâsulu'l-Havâs sanatı hakkında çeşitli tanımlar ile açıklamalara yer verilmiş ve bu sanat tarihi açıdan incelenmiştir. Aynı zamanda beş duyu organı detaylı bir şekilde işlenmiş ve bu duyu organları arasındaki ilişkiler teorisine ayetlerden ve çeşitli şiirlerinden örnekler verilerek konuya açıklık getirilmiştir. Bunlara ilaveten beş duyunun renklerle olan edebi ilişkisine, önce temel renklerin özellikleriyle konuya giriş yapılmış, renklerin beş duyu ile arasındaki edebi ilişkisine değinilmiş ve ardından bu bilgiler farklı tarzdaki şiirler ile pekiştirilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise Kur'an-ı Kerim'deki Terâsulu'l-Havâs sanatını içeren ayetlere yer verilmiştir. Ayetler tefsir kaynakları ile desteklenerek edebi bir açıdan incelenmiş ve bu ayetlerde bulunan duyular arası ilişkiler teorisi olgusu detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Çalışmadan elde edilen veriler ve çıkarımlara Sonuç Bölümünde yer verilmiş, ardından çalışma geniş bir kaynakça ile tamamlanmıştır. Anahtar Kelimeler: İlişkiler Teorisi, Kur'an-ı Kerim, Renkler, Şiir, Edebiyat. In this study, the relationship between the five senses bestowed on human beings by God and what makes us human has been discussed from a literary perspective. This literary art is "Terâsulu'l-Havâs" in Arabic language, and "Duyular Arası İlişkiler Teorisi" (means that "Intersensory Relations Theory") in Turkish. The art in question has been examined with a literary and artistic perspectives based on the verses of the Qur'an and the poems of various poets. In the first part of the study, which is discussed within the scope of the intersensory relations theory; various definitions and explanations about the art of Terâsulu'l-Havâs have been included and this art has been examined in terms of history. In addition, the five senses have been discussed in detail, and the subject has been clarified by giving examples to the relations theory between these sense organs from the verses and various poems. In addition to these, for the subject of the relationship between the five senses and the colors, firstly, it has been started to the subject with the characteristics of the basic colors, the literary relationship between the five senses and the colors has been mentioned, and then, this information has been reinforced with poems of different styles. In the second part of the study, the verses which include the art of Terâsulu'l-Havâs in the Qur'an have been included. The verses have been examined from a literary perspective by supporting with the sources of interpretation, and the phenomenon of the intersensory relations theory in these verses has been explained in detail. The data and conclusions obtained from the study have been included in the Conclusion Part, and then, the study has been completed with broad References. Keywords: Relations Theory, Qur'an, Colors, Poem, Literature.