Kentsel dönüşüm uygulamalarındaki sorunlar: Şanlıurfa örneği / Problems in urban transformation applications: Şanliurfa example

Abstract

Türkiye'de 1950'li yıllarda sanayileşme ile birlikte başlayan kırsaldan kente yoğun göç, kentlerin, sağlıksız, plansız ve hızlı büyümesine neden olmuştur. Bu hızlı büyümeye bağlı olarak çeşitli kentsel problemler ortaya çıkmıştır. Bu problemlere çözüm üretebilmek için ihtiyaç duyulan kentsel politikalardan bir tanesi de, kentsel dönüşümdür. Kentsel dönüşüm çeşitli nedenlerle bozulan kentsel alanların tekrar kente kazandırılmasıdır. Bu amaçla kentlerde kentsel dönüşüm projeleri uygulanmaktadır. Türkiye'de otuz yıllık geçmişi olan kentsel dönüşüm projeleri, yıpranan ve eskiyen kentsel alanlarda, işlevini yitirmiş tarihi mekânlarda, gecekondu bölgelerinde, kent merkezinde kalmış eski sanayi bölgelerinde, olası bir afetten zarar görme riski olan kısımlarda uygulanmaktadır. Kentsel dönüşüm uygulamaları, kentsel çevreye olumlu etkileri yanında olumsuz etkiler de yapabilmektedir. Bu anlamda uygulanan projeler, çok yönlü olarak ele alınmadığında kentsel müdahalenin sürdürülebilirliği tartışmalı hale gelebilmektedir. Bu çalışmada uygulanan kentsel dönüşüm projeleri ele alınmış ve bu projelerde yaşanan sorunlara yer verilmiştir. Kentsel dönüşüm projelerinin uzun soluklu bir süreç olduğu Şanlıurfa örneği ile açıklanmak amaçlanmıştır. İlde uygulanan projeler incelendi ve sağlıklı bir kentsel dönüşümün nasıl gerçekleştirilebileceği sorusuna cevap arandı. Kamu yararını esas alan, katılımcı bir temelde ve vatandaş eksenli yürütülen kentsel dönüşüm projelerinin daha sağlıklı olacağı sonucuna varılmıştır. Rural to urban industrialization began in the 1950s with massive migration in Turkey has caused cities to grow unhealthy, unplanned and fast. Various urban problems have arisen due to this rapid growth. One of the urban policies needed to find solutions to these problems is urban transformation. Urban transformation is the restoration of urban areas that have deteriorated due to various reasons. For this purpose, urban transformation projects are implemented in cities. Urban transformation projects that thirty year history in Turkey are implemented in worn-out and outdated urban areas, in historical sites that have lost their functions, in shanty areas, in old industrial areas in the city center, and in parts where there is a risk of possible disaster damage. Urban transformation applications can have negative effects as well as positive effects on urban environment. If the projects implemented in this sense are not considered as multi-faceted, the sustainability of urban intervention can become controversial. In this study, applied urban transformation projects are examined and the problems experienced in these projects were included. Urban transformation projects are intended to be explained with the example of Şanliurfa which is a long-term process. The projects implemented in the city were investigated and the answer to the question of how to achieve a healthy urban transformation was sought. It was concluded that urban transformation projects based on the public interest, on a participatory basis and on the basis of citizens, would be healthier.