Şanlıurfa eğitim ve araştırma hastanesi çocuk polikliniğine başvuran üst solunum yolu enfeksiyonlu hastalarda semptomatik tedavi yaklaşımları / Symptomatic treatment approaches in patients with upper respiratory tract infections referred to the Şanliurfa education and research hospital children's outpatient clinic

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Şanlıurfa Eğitim ve Araştırma Hastanesindeki çocuk hastalıkları polikliniklerinde, ÜSYE tanılı hastalara semptomatik tedavi amacıyla reçetelenen ilaçları akılcı ilaç kullanımı açısından değerlendirmektir. Tanımlayıcı tipteki bu çalışmada 1-7 Kasım 2016 tarihleri arasında Şanlıurfa Eğitim ve Araştırma Hastanesi'ndeki 14 Çocuk Hastalıkları Polikliniğinde uzman hekimler tarafından reçetelenen ÜSYE tanılı (ICD kod: J.06) 1064 reçete, Hastane Bilgi Yönetim Sistemi yardımı ile retrospektif olarak incelendi. İlaçların kullanma talimatı bilgileri temel alınarak; reçetelenen ilaç grupları, kombine kullanımları, etken madde sayıları, doz ve doz aralığı uygunlukları, kontrendikasyonları değerlendirildi. Veriler SPSS paket programına aktarılarak yüzde dağılımları incelendi, kategorik değişkenlerin karşılaştırılmasında ki kare (χ2) testi kullanıldı. ÜSYE tanılı reçeteler semptomatik tedavi yönünden değerlendirildiğinde reçetelerin; %86,7'sinde analjezik, %47,9'unda dekonjestan, %47,1'inde antihistaminik, %19'unda vitamin,0 %16,2'sinde ekspektoran, %15,1'inde antitüssif, %4,3'ünde mukolitik, %2,1'inde antiseptiklerin yazıldığı tespit edildi. Semptomatik tedavi dışında ek tanılı olmayan reçetelerin %45,1'inde antibiyotik, %9,7'sinde steroid, %7,9'unda bronkodilatörlerin reçetelendiği görüldü. Reçetelerde; ortalama 4 kalem ilaç bulunurken, 9 kaleme kadar ilaç yazıldığı ve ortalama 6 etken madde içerirken, 19 etken madde içeren reçeteler olduğu görüldü. Dekonjestanların %86,1'inin, antiseptiklerin %50'sinin, antihistaminiklerin %35,5'inin, antitusiflerin %13'ünün kontrendike durumda; antihistaminiklerin 21,8'inin, dekonjestanların %21,2'sinin, antitusiflerin %16,8'inin, mukolitiklerin %10,6'sının, ekspektoranların %8,2'sinin, analjeziklerin %1,8'inin, vitaminlerin %1'inin uygun olmayan dozda; dekonjestanların %20,8'inin, mukolitiklerin %8,5'inin, antihistaminiklerin %6,4'ünün, ekspektoranların %7'sinin, antitusiflerin %5'inin, analjeziklerin %1,8'inin, vitaminlerin %0,5'inin uygun olmayan doz aralığında kullanıldıkları belirlendi. Aynı ilaç grubuna ait etken maddelerin reçetelerde kombine olarak bulunma yüzdelerinin; analjeziklerde %36,2 ekspektoranlarda %18,7, dekonjestanlarda %16,5, antihistaminiklerde %8,8 ve vitaminlerde %5 olduğu görüldü. Reçetelerde antibiyotiklerin yazılması ve kombine reçete edilmeleri; analjezik-antipiretik yazılması ve kombine olarak reçete edilmesi; antihistaminik reçete edilmesi ve reçetelerde uygun olmayan dozda ve kontrendikasyon durumda yazılması; dekonjestanların reçete edilmesi, uygun olmayan dozda kullanılması, lokal veya sistemik olarak reçete edilmesi; antitusif, ekspektoran, vitamin, steroid ve bronkodilatörlerin reçete edilme yüzdeleri hekimler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklı bulundu. Sonuç olarak bu çalışmada, uzman hekimler tarafından reçetelerin tamamına yakınında semptomatik tedaviye yönelik ilaç gruplarının tercih edildiği, bu ilaçların kombine kullanımlarına reçetelerin dörtte üçünde yer verdikleri ve hastaların yarısından fazlasında antibiyotik yazıldığı görüldü. Aynı ilaç gruplarının kombine kullanımları ve fazla sayıda ilaç kullanımı pediatrik hastalarda daha sık ilaç etkileşimlerine ve istenmeyen yan etkilerde artışa sebep olabileceği için hekimlerin bu konudaki farkındalıklarını arttırmak ve bilgilerini güncel tutmak amacıyla sürekli meslek içi eğitimlerin düzenlenmesi önem taşımaktadır. Bu çalışma, ÜSYE'nin semptomatik tedavisinde kullanılan ilaçların kontrendikasyon durumunda ve/veya uygun olmayan doz/doz aralığında reçetelenmesini önlemek için e-reçeteleme sırasında uyarı sisteminin oluşturulması veya sınırlandırmaların getirilmesi gibi düzenlemelerin yapılması gerekliliğini ortaya koymaktadır. The purpose of this study is to evaluate prescribed medications in terms of the rational use of drugs for the symptomatic treatment of patients diagnosed with URTI at child diseases outpatient clinics at the Şanlıurfa Education and Research Hospital. This descriptive-type study retrospectively examined with the help of the Hospital Information Management System 1064 prescriptions for those diagnosed with URTI (ICD code: J.06) that were written by specialist physicians at eleven children's disease outpatient clinics at the Şanlıurfa Education and Research Hospital between the dates of November 1-7, 2016. Based on the instructions for use information for the medications, the groups, combine uses, numbers of active ingredients, dose and dosage interval suitability, and contraindications of the prescribed medications were evaluated. The data were transferred into the SPSS package program, and the percentage distributions were studied. The Chi-square test was used in the comparison of the categoric variables. It was determined when prescriptions for those diagnosed with URTI are assessed in terms of symptomatic treatment that analgesics were prescribed in 86.7%, decongestants in 47.9%, antihistaminics in 47.1%, vitamins in 19%, expectorants in 16.2%, antitussives in 15.1%, mucolytics in 4.3%, and antiseptics in 2.1%. It was seen that antibiotics were prescribed in 45.1%, steroids in 9.7%, and bronchodilators in 7.9% of prescriptions without additional diagnoses beyond symptomatic treatment. It was seen in the prescriptions that while there is an average of four drugs, as many as nine were prescribed; and while they contained an average of six active ingredients, there were prescriptions that contained 19 active ingredients. It was reported that 86.1% of decongestants, 50% of antiseptics, 35.5% of antihistaminics, and 13% of antitussives were used in situations of contraindication; 21.8% of antihistaminics, 21.2% of decongestants, 16.8% of antitussives, 10.6% of mucolytic, 8.2% of expectorants, 1.8% of analgesics, and 1% of vitamins were used in inappropriate doses; and 20.8% of decongestants, 8.5% of mucolytic, 6.4% of antihistaminics, 7% of expectorants, 5% of antitussives, 1.8% of analgesics, and 0.5% of vitamins were used in inappropriate dosage intervals. It was seen that the percentages of presence in combination with the active ingredients for the same drug group in prescriptions was 36.2% in analgesics, 18.7% in expectorants, 16.5% in decongestants, 8.8% in antihistamines, and 5% in vitamins. Prescribing antibiotics, combine prescriptions, prescribing analgesics-antipyretics and combining analgesics-antipyretics, prescribing antihistaminics, prescribing unsuitable doses and in situations of contraindication, prescribing decongestants, using in unsuitable doses, prescribing locally or systematically, and the percentages of prescribing antitussives, expectorants, vitamins, steroids, and bronchodilators were found to be statıstıcal sıgnıfıcant different among physicians. In conclusion, it was seen in this study that groups of medications were preferred by specialist physicians for symptomatic treatment in nearly all prescriptions, that these medications were included in 3/4 of prescriptions for their combined use, and, although viruses are responsible for nearly all cases of URTI, that antibiotics were prescribed in more than half of patients apart from symptomatic treatment. Because the combined use of groups of medications and the use of numerous medications can more frequently lead to an increase in drug interactions and unwanted side effects in pediatric patients, it is important that physicians consistently hold professional retraining to increase awareness on this issue and keep their information up to date. It reveals the need for regulations such as creating a warning system during e-prescription or bringing limitations in order to prevent the prescription of medications used in the symptomatic treatment of a URTI in cases of contraindication and/or inappropriate doses/dosage intervals.