Harran Ovası Harran kanalı sulama birliklerinde sulama performans değerlendirmesi / Evaluation of irrigation performance in associations in Harran canal Harran plain

Abstract

Çalışmada, Harran ovası Harran kanalı sulama birliklerinde, 2016 yılında, performans değerlendirmesi amaçlanmıştır. İki aşamalı olarak yürütülen çalışmada, öncelikle Harranova, Gap, Tektek, Şuayb, Kurtuluş, Yeşilova, Bereket İmambakır, Reha ve Güzelyurt sulama birliklerinin performansı belirlenmiştir. Performans değerlendirmesinde; Uluslararası Su Yönetimi Enstitüsü (IWMI) karşılaştırmalı dışsal performans gösterge seti, diğer araştırmacılara göre geliştirilen performans göstergeleri ve çevresel etki ve sürdürülebilirlik performans göstergesi kullanılmıştır. Çalışmanın ikinci aşamasında ise; tersiyer kanal düzeyinde su dağıtımı ve sulama suyu kullanımı ile ilgili çiftçi tepkileri araştırılmıştır. IWMI'ye ait bitkisel üretim değeri göstergelerine göre elde edilen sonuçlar; Sulanan birim alan başına bitkisel üretim değeri 1 179 ile 25 217 $ ha-1 arasında, Sulanması öngörülen birim alan başına üretim değeri 1167-25 170 $ ha-1, Saptırılan suya karşılık bitkisel üretim değeri 0.09 ile 1.94 $ m-3 arasında, Bitki su tüketimine karşılık bitkisel üretim değeri ise 0.12- 2.47 $ m-³ olarak belirlenmiştir. Su temin göstergelerine göre; Su temini oranı %1.23-2.11, Sulama suyu temin oranı %0.66-1.14, Su dağıtım kapasitesi oranı ise %0.63-2.77 olarak elde edilmiştir. Finansal göstergelere göre; Mali Yeterlilik oranı %103.94 - 134.08 olarak belirlenmiştir. Diğer araştırmacılarca geliştirilen performans göstergelerine göre; sulama oranı % 73.2-99.8, verim etkinliği 0.65-0.95, tahsilat oranı %29.1-87.8, finansal yeterlik oranı %88.7-196.7, çiftçi katılım oranı %1.7- 5.3, teknik personele düşen alan miktarı 216-2 903 ha, sulama alanı personel yoğunluğu 173-2 163 ha personel-1, sulama şebekesi personel yoğunluğu ise 1-179 km personel-1 olarak belirlenmiştir. Çevresel ve sürdürülebilirlik performans göstergesine göre; sürdürülebilir sulama alanı oranı %52-100 olarak elde edilmiştir. Çiftçi tepkileri ile ilgili olarak; bölgedeki su kaynağının kullanım durumu, sulama sayısı ve su uygulama dönemleri, çiftçilerin sulama zamanına ve başlangıç tarihine tepkileri, çiftçilerin sulama sayısına tepkileri, çiftçilerin su yönetimine tepkileri ve çiftçilerin su dağıtımıyla ilgili sorunları ve gelecekle ilgili düşünceleri ortaya konmuştur. Performans değerlendirmesi ve çiftçilerin su dağıtımına ve su kullanımına tepkilerine ilişkin sonuçlar, bölgede sulama işletmeciliğinin geliştirilmesi yönünden önemlidir. Bununla birlikte sonuçlar gelecekte bilim insanlarına ve literatüre katkı sağlayacaktır. In the study, it was aimed to evaluation of performance in irrigation associations of Harran canal Harran plain, in 2016. The study carried out was performed in two stages. Firstly, performance evaluation was determined according to Harranova, Gap, Tektek, Şuayb, Kurtuluş, Yeşilova, Bereket İmambakır, Reha and Güzelyurt irrigation associations. In performance evaluation; International Water Management Institute (IWMI) benchmark performance indicators set, according to the other researchers developed performance indicators set and environmental impact and sustainability performance indicator were used. Then, farmers' reactions to water distribution and irrigation water use at tertiary canal level were investigated. The results of IWMI's vegetable production value indicators which were unit area irrigated (1 179-25 217 $ ha-1), the area watered according to the projected unit (1167-25 170 $ ha-1), according to the irrigation water diverted (0.09-1.94 $ m-3) and water supply (0.12- 2.47 $ m-3 ) were determined. According to water supplied indicators which were water supply rate (%1.23-2.11), irrigation water supply rate (%0.66-1.14) and water distribution capacity rate (%0.63-2.77) were obtained. According to financial capability indicator of irrigation associations were determined (%103.94-134.08). According to the other researchers developed performance indicators which were irrigation ratio (%73.2-99.8), yield effectiveness rate (0.65-0.95), the collection rate (%29.1-87.8), financial proficiency rate (%88.7-196.7), farmer participation rate (%1.7- 5.3), the amount of area per technical personnel (216-2 903 ha),density of irrigation area per technical personnel (173-2 163 ha personnel-1), density of irrigation staff (1-179 km personnel-1) were determined. According to environmental impact and sustainability performance indicator which was sustainable irrigation area ratio (%52-100) were obtained.Farmer responses related to; water resource usage, number of irrigations and water application periods, farmers' response to irrigation time and start date, farmers' response to irrigation number, farmers' response to water management and problems of farmers related to water distribution and their thoughts about the future were identified.The results of the performance evaluation and the results of the farmers' responses about the water distribution and use of irrigation water are significant in terms of the development of irrigation management in the region. In addition the results will contribute to scientists and the literature in future.