Özet:
Bu araştırma Adıyaman, Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinden toplanan yabani nohut (C. reticulatum ve C. echinospermum) türlerinin bitkisel ve tarımsal özelliklerini belirlemek amacıyla, 2015-2016 üretim sezonunda Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Osmanbey Yerleşkesi Tarımsal Uygulama Alanında, tesadüf blokları deneme deseninde 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Araştırmada 64 yabani nohut genotipi, 4 tescilli çeşit ve 1 yerel genotip olmak üzere toplamda 69 genotip değerlendirilmiştir. Denemede ilk çiçeklenme gün sayısı, ilk bakla bağlama gün sayısı, bitki büyüme formu, bitki taç genişliği, bakla dökme (çatlama), olgunlaşma gün sayısı, hasat indeksi, biyolojik verim, parsel verimi, 100 tane ağırlığı, tohum şekli, testa yapısı, tohum rengi, küçük siyah noktaların varlığı, tohum boyu, tohum eni ve tohum genişliği gibi özellikler incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; İlk çiçeklenme süresi 121-142 gün, ilk bakla bağlama süresi 132-149 gün, bitki taç genişliği 1 017.42-2 752.10 cm2, olgunlaşma gün sayısı 180-223 gün, hasat indeksi %16.67-49.92, biyolojik verim 64-245 g, parsel verimi 12.24-142.57 g, 100 tane ağırlığı 9.13-44.61 g, tohum boyu 6.68-9.01 mm, tohum eni 4.86-6.75 mm ve tohum genişliği 4.86-6.48 mm arasında değişim göstermiştir. Agronomik ve bitkisel özellikler bakımından C. reticulatum ve C. echinospermum türlerine ait genotiplerin içerisinde kültürü yapılan genotiplere nazaran daha yüksek değerlerin elde edilmesi, yabani türlerin ıslah çalışmalarında kullanılmasını ümitvar kılmaktadır
This research was conducted in Harran University Faculty of Agriculture Osmanbey Campus Agricultural and Application Field according to randomized block trial design with 3 replications in 2015-2016 growing season. The objective of the study was to characterize some agronomic and plant characteristics of chickpea species (C. reticulatum and C. echinospermum) which were collected from Şanlıurfa, Diyarbakır and Adıyaman provinces. In the research, 64 wild chickpea genotypes, 4 registered varieties and 1 local genotype were used a plant material. Observation were made on number of days of first flowering, number of days of first pod set, growth habit, plant canopy, pod shattering (drop), number of days to maturity, harvest index, biological yield, parcel yield, 100 seed weight, seed shape, testa structure, seed color, presence of small black spots, seed length, seed width and seed thickness. According to the results; number of days to first flowering from 121 to142 days, number of days to first pod set from 132 to 149 days, plant canopy width from 1 017.42 to 2 752.10 cm2, days to maturity from 180 to 223 days, harvest index from %16.67 to 49.92, biological yield from 64 to 245 g, parcel yield from 12.24 to 142.57 g, 100 seed weight from 9.13 to 44.61 g, seed length from 6.68 to 9.01 mm, seed width from 4.86 to 6.75 mm and seed thickness ranged from 4.86 to 6.48 mm. Genotypes of C. reticulatum and C. echinospermum species were observed to have higher values than the cultivated species indicating the potential use of wild species in breeding studies
