Abstract:
Araştırma, 2015 ve 2016 yıllarında, Şanlıurfa İli yarı kurak iklim koşullarında yer alan Harran Ovası, GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Talat Demirören Araştırma İstasyonunda, ikinci ürün susamda (Sesamum indicum L.) farklı ekim zamanı ve bitki sıklıklarının, verim ve verim unsurlarına etkilerinin belirlenmesi amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür. Denemelerde GAP bölgesi için ıslah edilen Arslanbey susam çeşidi kullanılmış olup, deneme tesadüf bloklarında bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre, 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Denemede ana parselleri ekim zamanı (1 Haziran, 15 Haziran ve 1 Temmuz), alt parselleri 2 farklı sıra arası mesafe (35 ve 70 cm), alt alt parselleri ise 4 farklı sıra üzeri mesafesi (5, 10, 15 ve 20 cm) oluşturmuştur. İki yıllık çalışma sonucunda; 2015 yılında, bitki boyu, bitki başına kapsül sayısı, kapsül başına tane sayısı, tohum verimi, yağ oranı ve yağ veriminin ekim zamanı x sıra arası x sıra üzeri interaksiyonundan istatistiksel önem seviyesinde etkilendiği, bitki başına dal sayısı, ilk kapsül yüksekliği, bin tane ağırlığı ve protein oranının ise istatistiksel önem seviyesinde etkilenmediği saptanmıştır. 2016 yılında ise bitki boyu, bitki başına kapsül sayısı, kapsül başına tane sayısı, bitki başına dal sayısı, ilk kapsül yüksekliği, bin tane ağırlığı, tohum verimi, protein oranı, yağ oranı ve yağ veriminin ekim zamanı x sıra arası x sıra üzeri interaksiyonundan istatistiksel önem seviyesinde etkilendiği tespit edilmiştir. Denemenin birinci ve ikinci yıllarında; en fazla çiçeklenme gün sayısı ve fizyolojik olgunlaşma gün sayısı 1 Haziran ekilişlerinden saptanmış olup, yıllara göre sırasıyla 37 ve 42; 117 ve 115 gün olarak elde edilmiştir. İki yıllık ortalamaya göre; en yüksek tohum verimi, 143.42 kg/da ile 15 Haziran tarihindeki 35x5 cm ekim sıklığından, en düşük tohum verimi 72.50 kg/da ile 1 Temmuz tarihindeki 70x20 cm ekim sıklığından elde edilmiştir. Çalışmalarımızdan elde edilen sonuçlara göre; yarı kurak iklim koşullarında yer alan Harran Ovasında, ikinci ürün olarak, orta dallanan Arslanbey susam çeşidi yetiştiriciliğinde, en uygun ekim zamanının 1-15 Haziran tarihleri arası, en uygun bitki sıklığının ise 35x5 ve 35x10 cm olduğu tespit edilmiştir.
