Özet:
2014-2015 Ekim yılında Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma ve Uygulama Alanında yapılan bu araştırmada Diyarbakır bölgesinde yaygın ekilen 5 ekmeklik ve 5 makarnalık buğday çeşidinde farklı azotlu gübre dozlarının ( 6, 10, 14, 18, 22 kg/da N) verim ve kalite üzerine etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Denemede, Ceyhan-99, Kaşifbey, Nurkent, Pandas, Pehlivan ekmeklik çeşitler ve Aydın-93, Fırat-93, Sarıçanak, Svevo, Şahinbey makarnalık çeşitler kullanılmıştır. İncelenen çeşitlerde ekmeklik buğdayda tane verimi 420-549 kg/da ve makarnalık buğdayda 416-593 kg/da arasında bulunmuştur. En yüksek tane verimi dekara 18 kg saf azot uygulamasından elde edilirken en düşük verim ise 6 kg uygulamasından elde edilmiştir. Azot uygulamasındaki artış belirli bir doza kadar verimi artırırken, belirli dozdan sonra verim azalmıştır. Çeşitler arasında en yüksek verim Kaşifbey ekmeklik buğday çeşidinde ve Aydın-93 makarnalık buğday çeşidinde, en düşük verim ise Fırat-93 makarnalık buğday çeşidinde ve Pandas ekmeklik buğday çeşidinde saptanmıştır. Ekmeklik buğday çeşitlerinde protein oranı (KM) % 10.36-14.26, sedimantasyon 18-48.33 ml, yaş gluten % 21.13-29.90 arasında değişmiştir. Makarnalık buğday çeşitlerinde ise protein oranı (KM) % 10.06- 15.83 arasında değişmiştir. Azotlu gübre uygulamasında yapılan tasarrufa tane verimi bakımından tepkisi en az çeşitler ekmeklik buğdayda Nurkent; makarnalık buğdayda ise Svevo çeşidi olarak belirlenmiştir. Azotlu gübre tasarrufuna tepkisi yüksek çeşitler ekmeklik buğdayda Pehlivan; makarnalık buğdayda ise Şahinbey çeşidi olarak belirlenmiştir.
This study aimed to determine the effects of reducing nitrogen levels (22, 18, 14, 10, 6 kg/da N) on yield and yield components of widely grown 5 bread wheat and 5 durum wheat cultivars in Diyarbakır. The experiment was conducted in the experimental area Faculty of Agriculture of Harran University in 2014-2015 growing season based on the split plots experimental design with three replications. Ceyhan-99, Kaşifbey, Nurkent, Pandas, Pehlivan and Aydın-93, Fırat-93, Sarıçanak, Svevo, Şahinbey wheat cultivars were used as experimental material. Grain yield in bread wheat varieties varied between 420-549 kg/da and those of durum wheat varied between 416-593 kg/da. The highest grain yield was obtained from 18 kg/da pure nitrogen while the lowest grain yield was found 6 kg/da pure nitrogen. Grain yield increased with increasing pure nitrogen, but further increases in N ratios resulted in reductions in grain yield. The highest grain yield among the cultivars was obtained from Kaşifbey and Aydın-93. Fırat-93 and Pandas had the lowest grain yield. Protein %, zeleny sedimentation, wet gluten(%), hardness values in bread wheat cultivars varied between % 10.36-14.26, 18 cc -48.33cc , wet % 21.13-29.90, respectively The values of durum wheat cultivars were determined as % 10.06- 15.83 for protein (%). Nitrogen fertilizer application in reaction the savings in terms of grain yield varieties with at least: In Bread Wheat is Nurkent. In durum wheat is determined as Svevo variety. In response to high nitrogen fertilizer saving varieties: In bread wheat is Pehlivan; in durum wheat is determined as Şahinbey variety.
