Miyokard infarktüsü geçiren hastalarda ilk üç aydaki sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve hastalık algısı / The first three healthy lifestyle behaviours and illness perceptions of the patients with myocardial infarction

Abstract

MİYOKARD İNFARKTÜSÜ GEÇİREN HASTALARDA İLK ÜÇ AYDAKİ SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI VE HASTALIK ALGISI Fatmaz Zehra KILIÇ Hemşirelik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi Bu çalışma, miyokard infarktüsü geçiren hastalarda ilk üç aydaki sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve hastalık algısını ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmaya alınan hastalar üç ay düzenli takip edilmiştir. Tanımlayıcı ve kesitsel tipte yapılan bu çalışma, Kasım 2016-Ağustos 2018 tarihleri arasında, Şanlıurfa İlinde bir hastaneye gelen miyokard infarktüsü geçiren ve koroner anjiyografi yapılan 112 hasta ile yapılmıştır. Araştırmanın verileri, ''Hasta Bilgi Formu'', ''Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği – II (SYBD-II)'', ''Hastalık Algısı Ölçeği (HA)'' kullanılarak elde edilmiştir. Elde edilen veriler SPSS 16.0 paket programında kodlanarak değerlendirilmiştir. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler (sayı, yüzde, ortalama), bağımsız örneklem T testi (independent sample T testi), tek yönlü varyans analizi (one way Anova) ve tekrarlı ölçümlerde varyans analizi (repeated measure Anova) testi kullanılmıştır. Hastaların, SYBD-II ölçeği toplam puan değerlendirmelerine bakıldığında birinci değerlendirmede 123.9±25.2, ikinci değerlendirme 136.0±25.4, üçüncü değerlendirme 146.5±25.4 puanlarını alarak hastaların zamanla sağlıklı davranış geliştirdikleri görülmüştür (p<0.000). Hastaların yaş-cinsiyet - eğitim durumu - medeni durumu - çalışma durumu - ilaç kullanma durumları açısından SYBD-II ölçeğinden aldıkları puanlar her değerlendirmede artış göstermiştir (p<0.000). Hastaların, hastalık algısı ölçeğinin hastalık belirtisi alt boyutu incelendiğinde, hastaların ilk değerlendirmede aldıkları puan ortalaması 7.8±3.2 iken bu puan ortalaması ikinci değerlendirmede 8.3±2.9, üçüncü değerlendirmede 8.8±2.9' e yükselmiştir. Bu puanların zamanla yükselmesi hastanın hastalığa iştirak eden semptom sayısının yüksek olduğuna dair güçlü inancı olduğunu ortaya çıkarmaktadır (p<0.05). Sonuçlar alt ölçeği sırasıyla; 18.6±3.3 – 18.7±3.5 – 19.8±3.9 olduğu, puan ortalamasının yüksek olması hastalığının negatif sonuçları olduğunu göstermiştir (p<0.05). Hastalığını anlayabilme alt ölçeğinden hastaların aldığı puanların sırasıyla; 15.8±3.3 – 17.1±3.2 – 16.9±3.4 olduğu ve puan ortalamasının düşmesi kişisel anlaşılabilirliğini düşürmüştür (p<0.05). Miyokard infarktüsü geçiren hastaların ilk üç aylık değerlendirmelerine bakıldığında; hastaların zamanla sağlıklı yaşam biçimi davranışlarında artış olduğu saptanmıştır. Hastalık algılarının tedavi kontrolü ve kişisel kontrol algısında pozitif yönde inançlarının yükseldiği görülmüştür. Hastalar, hastalık nedeni olarak; en az kaza veya kötü şans olduğunu düşünmüşlerdir. Bu sonuçlar doğrultusunda; hastanın hastalığına uyumu kolaylaştırmak ve yaşam koşullarının optimal düzeye çıkmasını sağlamak amacıyla, hastalara eğitim programları düzenlenmeli ve bu hastaların takiplerinin hemşireler tarafından yapılması önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Miyokard İnfarktüsü, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları, Hastalık Algısı, Hemşirelik ABSTRACT THE FIRST THREE HEALTHY LIFESTYLE BEHAVIOURS AND ILLNESS PERCEPTIONS OF THE PATIENTS WITH MYOCARDIAL INFARCTION Fatmaz Zehra KILIÇ Department of Nursing, MSc Thesis This study was conducted in order to reveal the first three healthy lifestyle behaviours and illness perceptions of the patients with myocardial infarction. The patients were included in the study for three months. This descriptive and cros-sectional study was conducted with 112 patients undergoing myocardial infarction and coronary angiography in a hospital in Sanlıurfa between November 2016 and August 2018. The data of the study were obtained by means of "Patient Information Form", "Healthy Lifestyle Behaviours Scale (HLB)" and "Illness Perception Scale (PS)". The obtained data were coded and analyzed through SPSS 16.0 package program. Descriptive statistics, İndependent sample T test, one way Anova and Repeated Measure ANOVA test were used in the analysis of the data. Considering the total score of the HLB scale, it has been found that the patients developed healthy behaviours over time with scores of 123.9 ± 25.2 on the first evaluation, 136.0 ± 25.4 on the second evaluation and 146.5 ± 25.4 on the third evaluation (p<0.000). Patients' scores on the HLB scale for age-gender-educational status-marital status-working status-drug use status increased in each evaluation. When the disease symptom subscale of the patients was considered, the mean score of the patients in the initial assessment was 7.8 ± 3.2, while this mean score increased to 8.3 ± 2.9 in the second evaluation and to 8.8 ± 2.9 in the third evaluation. The rise of these scores over time reveals that the patient has a strong belief that the number of symptoms associated with the disease is high (p<0.05). The subscales the results were 18.6 ± 3.3, 18.7 ± 3.5 and 19.8 ± 3.9 respectively, indicating that the high score average had negative results. From the subscale of understanding the illness, the scores of the patients were 15.8 ± 3.3, 17.1 ± 3.2 and 16.9 ± 3.4, and a decrease in the mean score reduced comprehensiveness (p<0.05). Regarding the first 3-month evaluations of patients with myocardial infarction, it has been determined that there has been an increase in healthy lifestyle behaviours of the patients over time. In the perceptions of treatment control and personal control, the patients have been found to have positive beliefs. Patients are of the opinion that the causes of illnesses are least accident or bad luck. In the light of these findings; it has been concluded that patient education programs should be organized and patient follow-ups should be conducted by nurses in order to facilitate the patient's adaptation to the illnesses and to ensure optimal living conditions. Keywords: Myocardial Infarction; Healthy Lifestyle Behaviours, Illness Perception; Nursing