Rûhu'l-Beyân tefsirindeki Yahudi ve Hıristiyanlarla ilgili ayetlerin yorumu /

Abstract

Kur'an'ın muhatabı bütün insanlardır. Kur'an, Müslümanların bireysel ve toplumsal hayatını düzenlemeyi amaçlarken, onu ilahi bir kitap olarak kabul etmeyenleri de görmezden gelmez. Müslümanların gayr-ı Müslimlerle ilişkilerinin nasıl olması gerektiğini ilkesel düzeyde belirler. Onların tarih boyunca sergiledikleri olumsuz davranışları ve düşünceleri eleştirir. Kur'ân-ı Kerîm'de Mekke döneminde ağırlıklı olarak müşriklerden söz edilirken, Medine'de bunlara Ehl-i Kitap da eklenir. Tefsirlerde müfessirlerin yaptıkları açıklamalarla beraber bu konuda azımsanmayacak kadar bir literatür oluştuğu gözlenir. Bu araştırmada, zikredilen literatür kapsamında, İsmail Hakkı Bursevȋ'nin Rûhu'l-Beyân adlı tefsirindeki Yahudi ve Hıristiyanlarla ilgili ayetlerin yorumları araştırıldı. Tezin giriş bölümünde İsmail Hakkı Bursevȋ'nin hayatı ve tefsiri hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Yahudi ve Hıristiyanların tarihi, klasik ve çağdaş tefsir ve tarih kaynaklarından incelenmiş ve Bursevî'nin görüşlerine de yer verilmiştir. İkinci bölümde Yahudi ve Hıristiyanlara yöneltilen ortak ve ayrı ayrı eleştirileri ihtiva eden ayetlerin tefsiri üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda onların Allah inancı, ilahȋ kitaplara ve peygamberlere karşı tutumları, ahlakȋ zaafları, Yahudi ve Hıristiyanların birbirlerine karşı takındıkları tavır, Yahudilerin lanetlenmeleri, Hıristiyanların sapıklığa düşmeleri gibi konular tafsilatlı olarak incelenmiştir. Üçüncü Bölümde ise Müslümanların Yahudi ve Hıristiyanlarla olan münasebetlerini düzenleyen ayetlerin tefsirleri Rûhu'l-Beyân esas alınarak diğer tefsir kaynaklarıyla yine mukayeseli bir şekilde tahlil edilmiştir. Tez bütün bölümlerdeki tahlillerden elde edilen sonuçların derlendiği sonuç kısmı ile sona ermektedir. Anahtar Sözcükler: Ayet, Ehli Kitab, İncil, İsa, Kur'an, Muhkem, Musa, Müfessir, Müteşabih, Sûre, Sünnet, Tefsir, Te'vil, Tevrat, Zebur The addressee in Quran is all humanity. Quran aims to regulate individual and social life of Muslims. But, it does not ignore those who do not acknowledge it as a sacred book. Quran determines the principles on how the relations between Muslims and non-Muslims should be. It also criticizes non-Muslims' negative opinions and behaviours that they revealed throughout history. In Quran, while non-Muslims in Mecca are mostly referred, the People of the Book are added to them in Medina. In the literature, there are many exegeses in which authors elaborate on this subject. In this study, interpretations of Quran verses about Jews and Christians in Ismail Hakkı Bursevȋ's exegesis called Rûhu'l-Beyân are examined. In introduction, basic information on Ismail Hakkı Bursevȋ's life and exegesis is presented. In the first chapter, the history of Jews and Christians is analysed through classical, modern, and historical exegeses with a special reference to Bursevî's views. In the second chapter, the main focus lies on interpretations of the verses that include mutual and separate criticism on Jews and Christians. In this context, certain issues like Jews and Christians' creed in God, attitudes towards holy books and prophets, moral vices, attitudes towards each other, perdition of the Jews, and Christian's heresy are examined in a detailed way. In the third chapter, interpretations of the verses, which regulate Muslims' relations with Jews and Christians, are analysed by comparing the basic ideas in Rûhu'l-Beyân with those in other exegeses. In the end, the study presents a conclusion in which findings, obtained from analyses in all chapters, are compiled. Key Words: Verse, People of the Book, Bible, Jesus, Quran, Muhkam (Decisive), Moses, Expounder, Mutashabih (Allegorical), Chapter, Sunnah, Exegesis, Ta'wil (Gloss), Torah, Psalm