Türkiye'den yerli evcil koyunlarda, anadolu yaban koyunu (ovis gmelinii anatolica valenciennes, 1856) ve bandırma merinosunda polimorfizm çalışması /

Abstract

Çalışmamızın birinci kısmında örnekleri TÜRKHAYGEN-1 projesine ait olan 13 Anadolu yerli koyun ırkı (Gökçeada, Kıvırcık, Sakız, Karayaka, Dağlıç, Norduz, Akkaraman, Morkaraman, Hemşin, İvesi, Çineçaparı, Herik, Karagül), kökeni Avrupa?dan Merinos?tan alan bir evcil koyun ve Anadolu Yaban Koyun alttürüne (Ovis gmelinii anatolica) ait erkek bireyler materyal olarak kullanılmıştır. Y kromozomunda bulunan SRY 5?promotor bölgesi ve Y kromozomuna özel bir mikrosatellit olan SRYM18 bölgeleri DNA dizi analizi yöntemleriyle incelenmiştir. Evcil koyun ırklarına ait 166 ve Anadolu Yaban Koyununa ait 16, toplam 182 birey SRY ve SRYM18 bölgeleri dizi analizi (sekans) yöntemiyle incelenmiştir. Sonuçları birlikte değerlendirilip Meadows ve arkadaşlarının (2009) çalışmasına göre bireylerin haplotipleri belirlenmiştir. Anadolu koyun ırklarına ait 120 bireyde H6 haplotipi, 17 bireyde H4 haplotipi, 14 bireyde H8 haplotipi, 3 bireyde ise H12 haplotipi gözlenmiştir. H4 ve H8 haplotiplerinin yayılım biçiminde Türkiye?de doğudan batıya doğru bir azalış gözlenmektedir. Merinos ırkına ait 12 birey ve Anadolu Yaban Koyunu alttürüne ait 16 bireyin tamamında da H6 haplotipi tespit edilmiştir. Ovis gmelinii anatolica alt türüne ait 16 bireyinde H6 haplotipinde olması evcil koyunların atasının olduğu fikrini doğrulamaktadır. Çalışmamızın ikinci kısmında Merinos ırkına ait 19 bireyde mtDNA D-Loop gen bölgesine ait elde edilen 144 bç?lik bölge DNA dizi analizi (sekans) yöntemiyle incelenmiştir. Sonuç olarak, 15 bireyin haplogrup B olduğu ve 4 bireyin ise haplogrup A olduğu tespit edilmiştir. Merinos koyun ırkı Türkiye?ye Avrupa?dan getirildiği bilindiği için normalde tüm bireylerin haplogrup B olması beklenirdi. Fakat 4 bireyin haplogrup A çıkması, Merinos ırkının Türk yerli koyun ırklarından bir olasılıkla Sakız ve Gökçeada ırklarıyla karıştığı ihtimalini ön plana çıkarmaktadır. Çalışmamızın üçüncü kısmında Otozomal kromozomlardaki mikrosatellit belirteçleri ile 10 yerli Türk koyun ırkına (Gökçeada, Kıvırcık, Sakız, Karayaka, Dağlıç, Norduz, Akkaraman, Morkaraman, Hemşin, İvesi) ait 199 örnekte örnekte 2 lokus (OarVH72 ve OarFCB226) genotiplenmiş ve toplam 8 mikrosatellit lokusunun analizleri yapılmıştır. Mikrosatellit lokuslarının allel sayıları bakımından en çok polimorfizmi gösteren lokusun 23 allel sayısıyla OarFCB304, en az polimorfizm gösteren lokusun ise 8 allel sayısıyla OarCP34 olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlarının Yapı (Structure) Analizinde K=2 den itibaren K=12 ye kadar Sakız ve Gökçeada ırkları daha az olmakla beraber tüm ırklarımızın melezlik gösterdikleri gözlenmiştir. Temel Koordinat Analizinde 1. eksende Sakız ırkı diğer ırklardan ayrılmakta olup 2. Eksende ise Karayaka, Kıvırcık, Gökçeada ve Sakız ırklarını diğer ırklardan ayrılmakta olduğu tespit edilmiştir. Komşu Birleştirme Ağacında ise genel olarak Sakız ile diğer ırklar arasındaki uzaklığın (ağaçtaki dal uzunluğunun) diğer ikili dal uzunluklarından daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, mikrosatellit belirteç sonuçları ışığında, Sakız ırkının diğer ırklardan daha izole olup bu nedenle daha saf olduğu diğer ırkların ise birbirleri ile çok melezlendiği anlaşılmaktadır.