Özet:
Hayvanlardaki iz elementlerin yetersizlik veya fazlalık halleri ciddi klinik bozukluklara sebep olurken, son yıllarda önemli ekonomik kayıplara da neden olduğu anlaşılmıştır. Çiftlik hayvanlarında iz element dengesizlikleri; kıl dökülmesi, depigmentasyon, parakeratozis, devamlı ishal, anemi, iştahsızlık, kemiklerde teşekkül bozuklukları, tetani, enfeksiyonlara bağlı olmayan yavru atmalar, yavru verimi de dâhil olmak üzere tüm hayvansal verimlerde gerileme, kısırlık, kavruk kalma ve pika gibi klinik bozukluklarla ortaya çıkmaktadır. Proje alanı olarak Şanlıurfa ili Suruç ilçesi belirlendi. Suruç ilçesine bağlı Aşağıoylum, Yönlü, Kaplan ve Ayhan köyleri seçildi. Seçilen her bir köyden rastgele 25 adet kan örneği alındı. Dört köye ait kan serumu bakır, çinko ve demir seviyeleri sırasıyla 67,37±2,29 µg/dl, 77,29±2,59 µg/dl ve 157,64±6,99 µg/dl olarak ölçüldü. Bu çalışmada demir ve bakır seviyelerinin referans değerlere göre normal, çinko seviyesinin ise düşük olduğu belirlendi. Bölgeler arası varyans analizinde ise bakır seviyesinin Aşağıoylum ve Yönlü bölgesinde diğer bölgelere göre önemli oranda (P<0.01) düşük, çinko ve demir seviyelerinin ise Kaplan bölgesinde diğer bölgelere göre önemli oranda (P<0.01) yüksek olduğu belirlendi. Sonuç olarak Suruç ilçesindeki koyunların çinko seviyelerinin düşük, bakır ve demir seviyelerinin normal olduğu belirlendi. Bölgede çinko takviyesinin koruyucu hekimlik kapsamında öncelikli önemli olduğu kanaatine varıldı. Anahtar kelimeler: Bakır, Çinko, Demir, Koyun, Suruç, Şanlıurfa.
The case of lack or excess of trace elements in animals causes serious clinical disorders and significant economic losses. Imbalances of trace element in farm animals are result in all the animal productivity decline including hair loss, depigmentation, parakeratosis, continuous diarrhea, anemia, anorexia, bone formation disorders, tetany, the abortion which is not due to infection, fry efficiency as well as infertility, stunted and pica. The project area was identified as Suruc district of Sanliurfa. Aşağıoylum, Yönlü, Kaplan and Ayhan villages were selected as study area which belonging to Suruc. Randomly 25 blood samples were collected from the each village. Serum iron, zinc and copper levels of the four villages were measured as 67.37 ± 2.29 mg/dL, 77.29 ± 2.59 mg/dL and 157.64 ± 6.99 mg/dL, respectively. The levels of iron and copper were normal compared to the reference values, but the zinc levels were low. The copper levels of Aşağıoylum and Yönlü villages were significantly lower than those of the other regions (P <0.01), and also zinc and iron levels of Kaplan region were significantly higher than those of the other regions (P <0.01) in analysis of variance of inter-regional. As a result; zinc levels were low and copper and iron levels were found to be normal in the sheep in Suruc. It was pointed out that the zinc supplementation in the area was priority important for the preventive medicine. Key words: Copper, Zinc, Iron, Sheep, Suruc, Sanliurfa.
