Şanlıurfa ilinde bazı ağır metal (CD ve PB) kirliliğinin güvercin kanlarında mevsimsel değerlendirilmesi / Seasonal evaluation of some heavy metal (CD and PB) pollution in pigeon blood samples in Şanlıurfa province

Abstract

İnsan faaliyetlerinin artışı ile birlikte her geçen gün ağır metal kirliliği de artmaktadır. Çevre kirliliğinin belirlenmesinde kuşlar iyi bir biyomonitör canlıdır. Ağır metaller canlı organizmalarda birikerek zehirli ve zararlı etkilere neden olmaktadır. Bu çalışmada, Şanlıurfa ili merkez ilçelerinde (Eyyübiye, Haliliye, Karaköprü ve Suruç) her mevsimde belirlenen aylarda (Kasım 2016, Şubat 2017, Mayıs 2017 ve Ağustos 2017) güvercin yetiştiricilerinden sağlanan 64 adet güvercinden (32 dişi, 32 erkek) kan örnekleri alındı. Çalışmada toplanan tüm kan örnekleri laboratuara taşınırken ve analizlere hazırlanıncaya dek soğuk zincir kurallarına dikkat edildi. Toplanan kan örnekleri rulo mikserde 1-2 saat homojenize edildikten sonra homojenatların 1mL'sine 2mL nitrik asit (%67 v/v) ve 0.2 mL hidrojen peroksit (%31 v/v) eklendi. Örnekler porselen kroze içerisine aktarılarak mikrodalga fırında iki farklı basamakta çözümlendi. Mikrodalga uygulamaları birinci basamakta 5 dakika boyunca 400 W güç uygulanarak, ikinci basamakta ise 5 dakika boyunca 800 W güç uygulanarak gerçekleştirildi. Çözümleme işlemi sonrası numuneler soğumaya bırakılarak 15 mL'lik polietilen tüplere aktarıldı. Kan örneklerinde kurşun ve kadmiyum düzeyleri İndüktif eşleşmiş plazma-kütle spektrometresi (ICP-MS) ile analiz edildi. Analiz sonucunda Kurşun: Haliliye 233.1 ± 25.7 ppb, Karaköprü 101.2 ±29.7 ppb, Eyyübiye 81.3 ± 22.7 ppb, Suruç 48.1±27.1 ppb, Kadmiyum: Haliliye 30.6 ±12.6 ppb, Karaköprü 35.7 ±9.2 ppb, Eyyübiye 28.1 ±8.7 ppb, Suruç 16.8 ±4.1 ppb olarak ölçüldü. Güvercinlerdeki Kurşun ve Kadmiyum miktarları erkeklerde dişilerden fazladır. Trafiğin yoğun yaşandığı Haliliye merkez ilçesinde kurşun düzeyi; bilinçsiz yapılaşmanın yaşandığı merkez ilçe Karaköprüde ise kadmiyum düzeyi yüksek bulundu. Mevsimsel olarak İlkbahar (Mayıs) mevsiminde kurşun, İlkbahar ve Sonbahar mevsiminde kadmiyum düzeylerinin diğer mevsimlerden daha yüksek olduğu belirlendi. Sonuç olarak, Şanlıurfa merkez ilçelerinde hava kirliliğinin belirlenmesine yönelik yapılan bu çalışma sonucunda, toplu taşıma araç kullanımının arttırılması, doğaya zarar vermeyen farklı enerji kaynaklarının kullanılmasının teşvik edilmesi, planlı kentleşme yaygınlaştırılması ve ağaçlandırılmanın arttırılması gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Güvercin, kadmiyum, kan, kurşun Heavy metal pollution increases day by day parallel to human facilities. Birds are good biomonitoring creatures to determine environmental pollution. Heavy metals lead toxic and harmful effects by accumulating in living organisms. In this study, we obtained blood samples of 64 pigeons (32 females, 32 males) which were provided from pigeon breeders in particular months of each season (November 2016, February 2017, May 2017 ve August 2017) in central districts of Şanlıurfa (Eyyübiye, Haliliye, Karaköprü and Suruç). All blood samples collected in the study were carried to labaratory and preserved until analysis time watching out cold-chain rules. Following homegenisation of the collected blood samples for one to two hours in roller mixer,2 mL nitric acid (67% v/v) and 0.2 mL hydrogen peroxide (31% v/v) was added to each 1 mL of homogenates. Samples were transferred into porcelain crucible to resolve in microwave oven in two different steps. Microwave procedures were realized with a force of 400 W for five minutes in the first step and with a force of 800 W for five minutes in the second step. Samples were cooled and transferred into polyethylene tubes of 15 mL following resolution. Lead and cadmium levels of blood samples were analyzed with Inductively Coupled Plasma-Mass Spectrometry. According the analysis lead levels were measured as 233.1 ± 25.7 ppb in Haliliye , 101.2 ±29.7 ppb in Karaköprü, 81.3 ± 22.7 ppb in Eyyübiye, 48.1±27.1 ppb in Suruç, whereas cadmium levels were measured as 30.6 ±12.6 ppb in Haliliye, 35.7 ±9.2 ppb in Suruç, 28.1 ±8.7 ppb in Eyyübiye, 16.8 ±4.1 ppb in Suruç. Pb and Cd levels in the pigeons were higher in male than in female. Lead level was high in Haliliye Central District where heavy traffic occured and cadmium level was high in Karaköprü Central District where unconscious housing is present.In seasonal approach, lead was measured highest in Spring (May), while cadmium was higher in Spring and Autumn compared to other seasons. Conclusively, as a result of this study that is planned to determine air pollution in Şanlıurfa central districts, it is suggested that increase in public transport use, encouraging use of different energy sources that wouldn't harm the nature, dissemination of planned urbanization and enhancement of afforestation were required. Key Words: Pigeon, cadmium, blood, lead