Makarnalık buğdayda kalite ve verim istikrarı / Quality and yield stability in durum wheat

Abstract

2014-2015 Ekim yılı GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Talat Demirören ve Gündaş istasyonlarında yapılan bu araştırmada Uluslararası Buğday ve Mısır Araştırmaları Merkezi (CIMMYT)'ten temin edilen bazı ileri hatların Güneydoğu Anadolu bölgesi koşullarında kalite ile verim istikrarlarının belirlenmesi ve bölgemizde yetiştirilen makarnalık buğday çeşitlerine yenilerinin eklenmesine katkı sunmak amaçlanmıştır. Tarla denemeleri tesadüf blokları deneme deseninde (20 hat ve 5 standart) 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Denemede, Özberk, Urfa-2005, Gündaş, Akçakale-2000 ve Sarıçanak-98 çeşitleri standart olarak kullanılmıştır. Lokasyonlara ait veriler bireysel ve uygun olduğunda birleşik varyans analizine tabi tutulmuşlardır. Ayrıca karakterlerin tane verimi ile ilişkileri korelasyon ve regresyon analizleri ile araştırılmıştır. Tane verimi bakımından birleşik analizde 665.18 kg/da ile 6 nolu hat ile 654.33 kg/da ile Özberk çeşidi ön plana çıkmıştır. Hektolitre ağırlığı için birleşik analizde 78.75 kg/hl ile Urfa-2005 ile 78.43 kg/hl ile 13 nolu hat ön plana çıkmıştır. Protein (%) bakımından birleşik analizde %14.17 ile Gündaş çeşidi ile %14.15 ile Akçakale-2000 çeşidi ön plana çıkmıştır. İrmik rengi bakımından birleşik analizde 22.97 b sarılık değeri ile 15 nolu hat ile 22.90 b sarılık değeri ile 5 nolu hat ön plana çıkmıştır. Karakterler ile verim arasında ölçülen korelasyon katsayıları çoğunlukla istatistiki önemsiz bulunmuştur. İstatistiksel önemdeki regresyon eşitlikleri de küçük determinasyon katsayıları ile geçerlilikleri sınırlı kalmıştır. Denemeye alınan hatlar ve çeşitler içinden tane verimi yönünden Özberk çeşidi ile 6 nolu hat, protein, hektolitre, bindane ve camsılık gibi kalite özellikleri bakımından Gündaş, Akçakale-2000 ve Urfa-2005 çeşitleri ve yeni çeşit adayı olabilecek 4 ve 19 nolu hatların umut verici olduğu belirlenmiştir. This study aimed to assess some quality and yield characteristics and yield stability of some advanced lines received from CIMMYT. Furthermore the study also aimed to select new candidates to be released. Randomized complete block design with 25 entries (including 5 std) and 4 replications. Durum wheat varieties at Özberk, Urfa-2005, Gündaş, Akçakale-2000 and Sarıçanak-98 were employed as standard varieties. All data received from experiments were subjected to analysis of variance individually. Confirming the homogeneity of error variances, combined ANOVA was performed. The coefficients of correlations among characteristics vs. grain yield were also investigated. Regression equations were estimated agronomic traits vs. grain yield when the regression F value turned out to be significant. Result of combined ANOVA revealed that entry no 6 (665.18 kg/da) and Özberk (654.33 kg/da) were the highest ranking entries for grain yield, Urfa-2005 (78.75 kg/hl) and entry no 13 (78.43 kg/hl) for hectoliter weight, Gündaş (%14.17) and Akçakale-2000 (%14.15) for protein (%), entry no 15 (22.97) and entry no 5 (22.90) for b yellowness scale. Coefficients of correlations among traits vs grain yield of ten turned out to be nonsignificant. Furthermore regression equations with small coefficients of determinations (%R2) could not explain variation adequately. It was concluded that Özberk and entry no 6 for grain yield, Gündaş, Akçakale-2000 and Urfa-2005 for protein (%), hectoliter weight, thousand kernel weight and kernel vitrousness seem to be promising. Entry no 4 and 19 can be nominated for release.