Abstract:
Bu çalışmada, Süleymaniye kütüphanesi, İzmir bölümü, 00430 numaralı kayıtta bulunan bir baytarname incelenmiştir. İncelenen bu baytarnamenin girişinde evrenin dört maddeden oluştuğu ve bu maddelerden birinin eksik olması halinde yaratılışın tamamlanmayacağı anlatılmıştır. İnsanın da bu dört maddeden meydana geldiğinden bahsedilmiştir. Kitabın diğer bir bölümünde atın eşkalinden, iyi ve kötü huylu atın özelliklerinden söz edilmiştir. Kitabın son bölümü at hastalıkları ve tedavilerinden oluşmaktadır. Bu bölümde atta görülebilecek her türlü hastalıklar mevcuttur. Birçok hastalığın sebebi ata terliyken su verilmesine ve soğukta bırakılmasına bağlanmıştır. Kuduz gibi bulaşıcı hastalıklar ile bıçak ve kılıç gibi travmatik yaralar, zehirlenmeler (zehirli ot ve hayvan) ele alınmıştır. Tedavi sırasında; yağ, sirke, şarap ile çeşitli ot ve bitkilerden yapılan merhem ve haplar kullanılmıştır. İlaç yapımında bitkilerin yanında insan ve hayvan dışkısı da kullanılmıştır. Ayrıca çeşitli hayvan organlarından da istifade edilmiştir. Yapılan bu ilaçlar bazen ağız yoluyla bazen rektal yolla ata verilmiştir. Kitap, rakam ve harflerden oluşan bir tablo ile son bulur. Bu tablo bir nevi dua olmalıdır. Çünkü baytarnamelerde, tedavide kullanılan ilaçların yanı sıra dualara da yer verilmiştir. Anahtar Sözcükler: Baytarname, At, At hastalıkları, İlaçlar.
In this study, a vet declaration was examined, which is registered as 00430 in the Suleymaniye Library, İzmir department. At the beginning of that examined document, it is mentioned that the universe is formed of four substances and creation cannot be completed if one of those substances is lacking. In another chapter of the book, features and appearances of horses and features of good- and bad-nature horses have been mentioned. The last chapter of the book covers horse diseases and their treatments. That chapter includes all possible horse diseases. The reasons of the most diseases are based on the situations such as letting the horse drink water and keeping it in a cold place when it is sweaty. Moreover, some contagious diseases such as rabies and some traumatic wounds like knife and sword wounds, being poisoned (poisonous grass and animals) are considered. To treat ointment and tablets made of olive oil, wine, vinegar, and various herbs and plants are applied. Also, human and animal feaus are used to produce medicine. Besides, various animal organs are used. Those medicines are either applied orally or through rectum. The book ends with a chart which contains some numbers and letters. That chart has to be a kind of a prayer as in those vet documents prayers are also considered as medicine. Key Word: Vet document, Horse, Horse diseases, Medicines.
