Şanlıurfa'da doğal olarak bulunan Amaranthus türlerinin yem değerliklerinin belirlenmesi / Determination of valences feed of Amaranthus species naturally existing in Sanliurfa

Abstract

Amaranthus, Amaranthaceae familyasından yaklaşık altmış türü bilinen, süs bitkisi olduğu kadar tohumları yenebilen, renkleri koyu mordan kırmızıya ve altın rengine kadar değişiklik gösteren bir bitki cinsidir. Celosia (horozibiği) cinsi ile yakın akraba olan bu cins birçok ortak özelliğe sahiptir. Birçok türü ot sayılsa da dünyanın birçok yerinde yaprakları sebze kendisi süs bitkisi ve tohumları da tahıl sayılır. Rengârenk çiçeklerinden boya yapılabilir. Çabuk üreyen ve bakım gerektirmeyen, kolay hasta olmayan dayanıklı bir bitkidir. Hem yaprakları hem de siyah benekli küçük sarı tohumları yenebildiği gibi, kurutulan tohumları öğütülerek ekmek yapımında kullanılabilir. Azteklerin başlıca tahıllarından olan Amaranth bol liflidir ve yüksek protein içerir. Bu çalışmada, Amaranthus albus, Amaranthus blitoides ve Amaranthus retroflexus bitkileri kullanılmıştır. Bu bitkiler dal, yaprak ve tohumlarına ayrılıp, ayrı ayrı analizleri yapılmıştır. Başlıca yapılan analizler; nem, ham kül, ham yağ, ham selüloz, ham protein ve içerdikleri makro-mikro elementlerdir. Ayrıca bu bitkilerin doğal olarak yetiştiği yerden toprak örnekleri alınarak, toplam bakteri ve küf-maya analizleri de yapılmıştır. Araştırmamızda hem bu bitki türlerin yem değerlikleri saptanmış, hem de bu bitki türlerinin yaprak, dal ve tohum açısından yem bitkisi olarak kullanılıp kullanılmayacağı araştırılmaya çalışılmıştır. Araştırmada çeşitli sonuçlar elde edilmiştir. Bu 3 bitki türünün de tohumlarında (danelerinde) ham yağ, ham protein oranı yüksek seviyelerde bulunmuştur. Ham yağ oranları %4.60-6.22, ham protein oranları %13.19-15.23 olarak bulunmuştur. Bu oranlar bu bitki türünün yem olarak kullanılmaya uygun olduğunu göstermiştir. Özellikle bu çalışmada kullandığımız, Amaranthus retroflexus bitkisinin tohumları ve yapraklarında diğer bitkilerden daha yüksek düzeyde ham protein ve ham yağ değerleri bulunmuştur. Çalışmamızda kullanılan bu bitkilerin özellikle de Amaranthus retroflexus'un yem kaynağı olarak kullanılabileceğini ve ülkemizin yem ihtiyacını karşılayacak alternatif bir yem bitkisi olabileceğinin düşünmekteyiz. Ayrıca önceki yapılan araştırmalarda, Amaranthus bitkisi çabuk üreyen, bakım gerektirmeyen, dayanıklı ve verimi yüksek bir bitki türü olarak bulunmuştur. Bu gibi sebeplerle bu bitkinin günümüzde ve gelecekte üretiminin artacağını, yem kaynağı olarak kullanılabileceğini düşünmekteyiz. Amaranthus, which is from Amaranthaceae family and is known about its sixty species, is a kind of plant the seeds of which can be eaten as well as being an ornamental plant; the colour of which vary from purple to dark red and gold. This species is closely related to the Celosia (cockscomb) and they have many common features. Although many species of the plant are considered to be glitzy weed; in many parts of the world, its leaves are known as vegetable, the plant itself as an ornamental plant and the seeds as wheat. It is a quickly breeding and maintenance-free, strong and resistant plant. The colourful floweres can be used for painting. Both the leaves and the little yellow seeds with black spots can be eaten, and also its dried seeds can be used in making bread by grinding. Amaranth, one of the major grained cereals of the Aztecs, contains plenty of fibers and high protein. In this study, Amaranthus albus, Amaranthus blitoides and Amaranthus retroflexus were used. These plants were seperated into branches, leaves and seeds and they were analyzed separately. The main analysises are the moisture, the crude ash, the crude fat, the crude fiber and the crude protein and macro-micro elements that they contain. In addition, the samples were collected from the soil where plants grow naturally, and total bacteria and yeast-mold analysis were performed. In our study, both the forage valences of these plant species were determined and whether these plant species can be used as forage plants in terms of the leaves, branches and seeds was investigated. In the research, various results were obtained. In the seeds (grains) of these three plant species, the crude fat and the crude protein were found at high levels. Rates of the crude fat were 4.60-6.22%, crude protein ratio were 13.19 to 15.23%. These ratios show that the plant species are suitable for being used as forage. It was found out that the seeds and the leaves of Amaranthus retroflexus, which we used in the study particularly, contain incerased levels of crude protein and crude fat. In our study, we suggest that these plants, especially Amaranthus retroflexus, can be used as a source of food and an alternative forage plant to meet the needs of our country. In addition, in the previous studies, Amaranthus was considered as a prolific, maintenance-free, durable, and highly efficient plant species. For such reasons, we believe that the plant will be grown increasingly at present and in the future, and can be used as a source of forage.