Şanlıurfa'da aile planlaması hizmetlerinin değerlendirilmesi / Assessment of services of family planning in Sanliurfa

Abstract

Bu çalışmada Şanlıurfa İli'nde aile planlaması hizmetlerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.Şanlıurfa İli'nde yaşayan 15-49 yaş grubundaki 347.366 kadın araştırmanın evrenini oluşturmuştur.30 küme örnekleme yöntemi ile seçilmiştir. Sokakların her biri bir küme kabul edilerek sağlık ocağı nüfusuna orantılı olarak belirlenmiştir. Her kümede 10'ar kişi olmak üzere toplam 300 kişiye ulaşılmıştır. Şanlıurfa'da bulunan 4 Ana çocuk sağlığı ve aile planlaması merkezi de araştırmaya dahil edilmiş ve her merkezden gelişigüzel olarak 10'ar kişi seçilmiştir.Veri toplama aracı olarak `Aile Planlaması Hizmetlerinin Değerlendirilmesi Formu'(APHDF) geliştirilmiştir.APHDF, hizmet kullanıcı bölümü ve kurum değerlendirmesi bölümlerinden oluşmuştur.Hizmet kullanıcı bölümü, iletişim bilgileri, sosyodemografik bilgiler ve aile planlaması hizmetlerini değerlendirmeye yönelik sorulardan oluşmuştur.Kurum değerlendirmesi bölümü, kurumla ilgili bazı özellikler ile kurumda ilk başvuru ve kurumda kapsayıcılık alt bölümlerini sorgulayan sorulardan oluşmuştur. Bu değerlendirme 30 kuruluşta yapılmıştır.Analizlerde Ki Kare, Mann Whitney U Testi ve Lojistik Regresyon Analizi kullanılmıştır.Sağlık ocağı ve AÇSAP merkezindeki kadınlarda ilkokul altı öğrenim düzeyinde olma sırası ile %59.4 ve % 37.5'dir. Sağlık ocağı grubundaki kadınların %7.7'si, AÇSAP merkezi grubundaki kadınların %5.0'ı Türkçe bilmemektedir. Sağlık ocağı grubunda çocuk sayısı 3.8±2.4 iken AÇSAP merkezi grubunda 3.4±2.1'dir. Sağlık ocağı grubunda modern yöntem kullanımı %51.7 iken AÇSAP merkezi grubunda %92.5'tir.Araştırmanın kapsama düzeyi %51.7'dir.Kırsal yerleşim, Türkçe bilmeme, 1 ve üzeri ölü doğum yapma, yöntem kullanımına akraba/arkadaşın karar vermesi, tek başına eşin karar vermesi, tek başına sağlık personelinin karar vermesi ilk başvuru puanını olumsuz olarak etkilemektedir. Kentsel yerleşim, yöntem kullanımına akraba/arkadaşın karar vermesi, tek başına eşin karar vermesi kapsayıcılık puanını olumsuz olarak etkilemektedir. Kentsel yerleşim süreklilik puanını olumsuz etkilemektedir. Kentsel yerleşim, yöntem kullanımına akraba/arkadaşın karar vermesi, tek başına eşin karar vermesi eşgüdüm puanını olumsuz olarak etkilemektedir. Yöntem kullanımına akraba/arkadaşın ve tek başına eşinin karar vermesi, ilk başvuru puanının, kapsayıcılık puanının düşük olması kapsama düzeyini olumsuz etkilemektedir.Şanlıurfa'da aile planlaması hizmetine ihtiyacı olanlar bu hizmete yeterince ulaşamamakta ya da yeterince kullanmamaktadır. Anahtar kelimeler: Birinci basamak sağlık hizmetleri, aile planlaması, değerlendirme In this study,it is aimed to assess family planning services in Sanlıurfa. 347.366 married women(15-49)who live in the city has been generated the universe of the research. Cottage hospital sampling has been choosed by the 30 cluster sampling technique.Each street has been assumed as a cluster and determined comparatively to the population of cottage hospitals.It has been reached to ten in each cluster and 300 in total.Four maternal and child health and family planning centres are added to the research and ten have been chosen from each centre at random.A form to assess family planning services has been developed as a tool of bringing datas together.This form has two parts; service user part foundational assessment part.First is consisted of communication informations,sociodemographic informations and questions about assessing family planning services.Second is consisted of questions interrogating some features pertaining to the foundation and first application in the foundation and being including secondary parts.This assesment has been practiced at 30 foundations.To evaluate the datas Chi square , Mann Whitneys U test and logistic regression analysis have been used.Being under primary school level in women in cottage hospitals and maternal and child health and family planning centres respectively are 59.4% and 37.5%.7.7% of women in the cottage hospital group and 5.0% of maternal and child health and family planning centre group cant understand Turkish.While children number is 3.8 ±2.4 at cottage hospital group,it is 3.4±2.1 at maternal and child health and family planning centre group.While the use of modern technique is 51.7% in cottage hospital group,it is 92.5% in maternal and child health and family planning centre group.Including level of the research is 57.8%.Countryside,not understanding Turkish,1 or more stillbirthing,only relatives or friends decision to use the methods,only husbands decision,only health personel decision effect first application point negatively.Countryside, only relatives or friends decision to use the methods, only husbands decision effect the being including point negatively.Urban settlement effects the continuity point negatively. Countryside, only relatives or friends decision to use the methods, only husbands decision effect coordination point negatively. only relatives or friends decision to use the methods,low level of women education,low level of first application point and being including point and coordination point effect containment level negatively. Who needs family planning services cant get this service or cant use it properly. Key words: Primary health care services, family plannig, assessment