Okul yöneticilerinin çatışmayı yönetme stilleri ile müzakere becerileri arasındaki ilişki / The relationship between school principals' conflict management styles and negotiation skills

Abstract

Bu araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin müzakere becerileri ve tercih ettikleri çatışma yönetim stilleri (tümleştirme (problem çözme), uzlaşma, kaçınma, ödün verme, zorlama) ile ilgili öğretmen algılarını betimleyerek, okul yöneticilerinin çatışma yönetim stilleri ile müzakere becerileri arasında nasıl bir ilişkinin var olduğunu ortaya çıkarmaktır. Araştırmada ayrıca, okullarda çıkan çatışmaların en çok hangi nedenlerden kaynaklandığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırma nicel ve nitel bir araştırmadır. Araştırmanın nicel boyutunun evreni, 2012–2013 öğretim yılında Şanlıurfa ilinin Siverek ilçesindeki ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan 2323 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemini tabakalı örnekleme yöntemiyle belirlenen toplam 48 okulda (19 ilkokul, 19 ortaokul ve 10 lise) görev yapan ve random (seçkisiz) yoluyla seçilen 381 öğretmen (158 ilkokul, 142 ortaokul, 81 lise öğretmeni) oluşturmaktadır. Araştırmada, veri toplamak için araştırmacı tarafından geliştirilen kişisel bilgi formu, Özgan, Çelik & Bozbayındır tarafından geliştirilen "Müzakere Becerileri Ölçeği" ve Rahim tarafından geliştirilen "Örgütsel Çatışma Ölçeği-II (ROCI-II)" kullanılmıştır. Elde edilen nicel veriler, SPSS 16 istatistik programı kullanılarak çözümlenmiştir. Öğretmenlerin, okul yöneticilerin çatışma yönetim stilleri ve müzakere becerileri ile ilgili algılarını belirlemek amacıyla maddelere ilişkin aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri hesaplanmıştır. Bununla beraber okul yöneticilerinin çatışma yönetim stilleri ile müzakere becerileri arasındaki ilişkinin yönü ve derecesini belirlemek için korelâsyon analizine, okul yöneticilerinin müzakere becerilerine ilişkin öğretmen algısının, yöneticilerin tercih ettiği çatışma yönetim stillerini ne ölçüde yordadığını belirlemek amacıyla da regresyon tekniğine başvurulmuştur. Diğer yandan nitel analizlerin çalışma grubu, yarı yapılandırılmış görüşmelere katılan 14 öğretmenden oluşmaktadır. Bu araştırmada nitel verileri elde etmek için kartopu örnekleme kullanılıp Müzakere Becerileri ve Örgütsel Çatışma Ölçeklerinden belirli sorular öğretmenlere yöneltilmiştir. Araştırmanın nicel analizleri sonucunda; okullarda çatışmaların en çok iletişim yetersizliği/bozukluğu sonucu meydana geldiği; okul yöneticilerinin müzakere becerilerinin orta düzeyde olduğu ve okul yöneticilerin en çok tercih ettikleri çatışma yönetim stilinin ise tümleştirme (problem çözme) olduğu ortaya çıkmıştır. Bu stili sırasıyla; uzlaşma, zorlama, kaçınma ve ödün verme çatışma yönetim stilleri takip etmiştir. Sonuçlarına göre ayrıca, okul yöneticilerinin müzakere becerileri ile tümleştirme çatışma yönetim stili arasında pozitif yönde ve yüksek düzeyde; uzlaşma, ödün verme ve kaçınma stilleri arasında pozitif yönde ve orta düzeyde; zorlama stili arasında ise negatif yönde ve düşük düzeyde anlamlı bir ilişkinin olduğu saptanmıştır. Araştırmada son olarak, okul yöneticilerinin müzakere becerileri ile ilgili öğretmen algılarının; tümleştirme çatışma yönetim stilini yüksek; uzlaşma, ödün verme ve kaçınma stillerini orta; zorlama stilini ise düşük düzeyde anlamlı şekilde yordadığı bulunmuştur. Diğer yandan, araştırmada ulaşılan nicel veriler nitel analizlerle desteklenmiştir. Yapılan bu nitel analizler sonucunda, okullarda çıkan çatışmaların en çok iletişimle ilgili olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca, okul yöneticilerinin müzakere becerileri düzeyinin orta ve yetersiz olduğu belirlenmiştir. Son olarak ise okul yöneticilerinin çatışma durumlarında en çok uzlaşma ve tümleştirme stilini tercih ettiği bulunmuştur. Anahtar Sözcükler: Çatışma Yönetimi, Müzakere Becerileri, Okul Yöneticisi, Öğretmen The purpose of this study is important to find the relationship between conflict management styles (integrating -problem solving-, compromising, avoiding, obliging and dominating) preferred by school principals and their negotiation skills by defining teachers' perceptions of school principals. We also aimed to determine the reasons that cause conflict at schools. This study is a quantitative and qualitative research. The target population in quantitative analyses consists of 2323 teachers working at primary, secondary and high schools in Siverek, Şanlıurfa in the 2012-2013 academic year. The research sampling comprises 48 schools (19 primary, 19 secondary and 10 high schools) and a total of 381 participants: 158 primary, 142 secondary and 81 high school teachers that were randomly chosen by the stratified sampling method. Personal Data Questionnaire developed by the researcher, Negotiation Skills Scale developed by Özgan, Çelik & Bozbayındır and Rahim Organizational Conflict Inventory- II (ROCI-II) were used for collecting data in this research. Collected quantitative data was analyzed by use of SPSS 16 statistic program. Arithmetic mean and standard deviation were computed to determine the teachers' perceptions of school principals' conflict management styles and negotiation skills. However, correlation analysis was applied to find the level and degree of the relationship between school principals' negotiation skills and conflict management styles; and regression technique was also applied to determine how teachers' perceptions of school principals' negotiation skills predict principals' conflict management styles. On the other hand, the study group of qualitative analyses is composed of 14 teachers participated in semi-structured interviews. Particular questions from Negotiation Skills Scale and Organizational Conflict Inverntory were asked to teachers and "Snowball Sampling" was also used to collect qualitative data for this study. At the end of this study's quantitative analyses, it is found that communication failure/disorders is the reason causing conflict mostly at schools; negotiation skills of school principals are of average level and integrating (problem solving) is the most preferred conflict management style among principals. Results also show that there is high positive correlation between school principals' negotiations skills and integrating conflict management style; moderate positive correlation between school principals' negotiations skills and the styles of compromising, obliging and avoiding; low negative correlation between negotiation skills of school principals and dominating style. According to the results, teachers' perceptions of school principals' negotiation skills predict significantly integrating style at high level; compromising, obliging and avoiding styles at medium level, and dominating style at low level. Moreover, quantitative data were supported by qualitative analyses. At the end of these analyses, it is found out that the reason causing conflict mostly at schools is related to the communication. Also, it is detemined that negotiation skills of school principals are of average and insufficient level. Lastly, integrating and compromising are the most preferred conflict management styles among principals. Keywords: Conflict Management, Negotiation Skills, School Principal, Teacher