Dini kaynaklı terörün sosyolojik nedenleri ve El Kaide örneği (Türkiye örneklemi) / The sociological reasons of religiously-based terrorism and the example of al Quade (The sample of Turkey)

Abstract

1928 yılında Mısır'da kurulan `Müslüman Kardeşler Örgütü', son yüzyıl itibariyle dini temelde gelişen siyasal amaçlı radikalizmin ilk örneği olarak kabul edilir. Temelde batı destekli rejimlere karşı anti-emperyalist bir kimliğin ön plana çıktığı `Müslüman Kardeşler' örneği, radikal islami anlayışların en önemli esin kaynağı olmuştur. İlk planda ağırlıklı olarak Ortadoğu ülkelerinde etkisini hissettiren radikal eğilimlerin, Türkiye'ye yansıması da gecikmemiş ve 1970'li yıllardan itibaren Ortadoğu ve İran kökenli yazarların eserlerinin tercümesi ile başlayan süreç, 1980'lerde fikirsel bir taban edinmiş, 1990'lardan itibaren de dini amaçlı şiddet eylemleriyle Türkiye'nin gündemini meşgul etmiştir. 11 Eylül 2001'de ABD'de gerçekleştirilen saldırılarla kendini dünya gündemine sokan El Kaide terörü, 15-20 Kasım 2003 İstanbul eylemleriyle Türkiye'de de varlığını hissettirmiş ve toplumsal yapısından kaynaklı belli hassasiyetlere bağlı olarak, terörle mücadele alanında yeni arayışları gündeme getirmiştir. Terörle mücadelenin salt güvenlik tedbirleriyle mümkün olamayacağı anlayışından hareketle, daha etkin çözüm arayışları teröre sebebiyet veren faktörler üzerinde durulmasını gerekli kılmıştır. Bu çalışmada; konuya ilişkin olarak dünya genelinde ortaya çıkan görüşler incelenmek suretiyle, dini kaynaklı terörün sosyolojik nedenleri belirlenmeye çalışılmış ve genel olarak da ekonomik, sosyal, siyasal ve hukuki sorunların terörizmin nedenleri arasında sayıldığı görülmüştür. Esas itibariyle sosyal bir olay olan terörizm, şüphesiz ki çok boyutlu, çok yönlü ve karmaşık bir sorunlar yumağıdır. Her geçen gün artan işsizlik, dünya genelinde boyutlanan gelir dağılımındaki dengesizlik, çarpık kentleşme ve buna bağlı olarak gelişen sosyal problemler, `anomi' gibi değer kaymaları ve kimlik bunalımları, sosyal sınıflar arasındaki farklılığın çok daha derinden hissedilmesi, güven bunalımı, ahlaki yozlaşma, aile kurumunun işlevsizleşmesi, eğitimin çağın ihtiyaçlarına cevap veremez hale gelişi, hep insanların şiddet eğilimlerini beslemekte ve tüm bu olumsuzluklar konjonktürel faktörlere bağlı olarak değişik söylemler eşliğinde teröre sebebiyet vermektedir. The organization of ?Muslim Brothers? which was founded in 1928 in Egypt is considered to be the first example of the political-aimed radicalism based on religion. The example of ?Muslim Brothers? highlighting anti-imperialistic idendity against the western supported regimes has become the inspiring source of the radical Islamic concepts. Radical tendencies which were first seen in the Middle East countries were not so late in reaching Turkey and they have always become on the agenda of Turkey starting by the translations of the works of the Middle Eastern and Iranian authors in 1970s and getting conceptual bases in 1980s and resorting religious-aimed violent attacks in 1990s. Al-Qaida terror which put itself on the world agenda by the events of 9\11 in U.S. also became known in Turkey by the Istanbul bombings occured on November 15th and 20th, 2003 and led the way for a new search in combating terrorism in Turkey. Since it is not possible to solve the problem only by security measures, it requires to itentify the factors leading to terrorism in order to combat it more effectively. In this study, it is tried to identify the sociological reasons of religiously-based terror by examining many views discussed all around the world and seen that the economic, social and legal problems in general are considered to be the reasons of terrorism. Terrorism which is in fact a sociological phenomenon is no doubt a multi-dimensional and very complex problem. Among the reasons which lead people to resort to terrorism and feed the violent tendencies of people are imbalance of income distribution, misurbanization and social problems related to that, anomy and identity depression, gap between the social classes, crises of confidence, moral degeneracy, nonfunctionality of the family institution and education that is not responding to the needs of the modern era.