Sorgül makarnalık buğday çeşidinin (triticum durum desf.) tohumlarına uygulanan farklı dozlardaki gamma ışınının M1 ve M2 bitkilerinin bazı özelliklerine etkisi üzerine bir araştırma / A study on the effect of different gamma doses applied to the seeds of sorgül durum wheat variety (triticum durum desf.) on the some characters of M1 and M2 plants

Abstract

ÖZET Doktora Tezi SORGÜL MAKARNALIK BUĞDAY ÇEŞİDİNİN (Triticum durum Desf.) TOHUMLARINA UYGULANAN FARKLI DOZLARDAKİ GAMMA IŞINININ Mı VE M2 BİTKİLERİNİN BAZI ÖZELLİKLERİNE ETKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Cuma AKINCI Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı 1999, Sayfa: 88 Bu araştırma, 1996/1997 ve 1997/1998 kış sezonunda Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü deneme tarlasında yürütülmüştür. Araştırma, farklı dozlardaki gamma ışınlarının (0, 50, 100, 150, 200, 250 ve 300 Gy) Sorgül makarnalık buğday çeşidinin Mı ve M2 bitkilerine olan etkilerini saptamak anmayla yapılmıştır. Araştırma, Mı bitkileri için sera ve tarlada; M2 bitkilerindeki gözlemler için ise tarlada yürütülmüştür. Artan gamma işim dozlarının Mı bitkilerinin incelenen tüm karakterlerinde ve M2 bitkilerinin başaktaki başakçık sayısı, başaktaki tane sayısı ve başaktaki tane ağırlığı özellikleri üzerinde istatistiki olarak önemli etkiler oluşturduğu belirlenmiştir. Artan dozlara paralel olarak Mı bitkilerinde başaklanma süresi artarken incelenen diğer karakterlere ait değerlerde azalma gözlenmiştir. Artan gamma ışını dozları M2 bitkilerinde klorofil mutasyonlannı önemli ölçüde arttırmıştır. En yüksek klorofil mutasyon frekansı 300 Gy gamma ışını dozunda saptanmıştır. Bu araştırmanın sonucu olarak, Sorgül makarnalık buğday çeşidinde fide boyunun % 50 azalmasına neden olan 150 Gy dozunun etkili doz (ED50) olduğu saptanmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Mutasyon Oluşturma, Gamma Işını, Makarnalık Buğday HC*5EKÖeRFrİM KURALI! DOKÜMANTASYON MERKEH ı